دۆزینەوەی شارێکی بازرگانی ونبووی میزۆپۆتامیا لەسەر کەنارەکانی ڕووباری دیجلە
وێستگە ستایل-
دۆزینەوەی شارێکی بازرگانی ونبووی میزۆپۆتامیا لەسەر کەنارەکانی ڕووباری دیجلە
وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان
شوێنەوارناسان لە کەناراوە وشکبووەکانی لقێکی ڕووباری دیجلە، پاشماوەی شارێکی دێرین و نەناسراوی میزۆپۆتامیایان دۆزیوەتەوە، کە زانیاریی نوێ و گرنگ لەسەر تۆڕە بازرگانییەکانی سەرەتای مێژوو دەخاتە ڕوو. ئەم شارە کە مێژووەکەی بۆ زیاتر لە ٤٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە، وەک پردێکی پەیوەندیی ئابووری لە نێوان عێراقی کۆن، ئەنادۆڵ و دۆڵە دوورەدەستەکانی ئیندوسدا کاری کردووە.
ئەم دۆزینەوەیە دوای ئەوە هات کە وێنەگرتنی مانگە دەستکردەکان کۆمەڵێک شێوەی ئەندازەیی نائاساییان لە ژێر زەوییە کشتوکاڵییەکاندا دەرخست، ئەمەش وایکرد تیمەکان دەست بە هەڵکەندنی زانستی بکەن و دیوارەکانی شارەکە، کۆگاکان و تابلێتە قوڕینەکان بدۆزنەوە. دەرکەوتووە کە ئەم شوێنە زیاتر وەک مەڵبەندێکی بازرگانیی گەورە کاری کردووە نەک پایتەختێکی شاهانە، ئەمەش ئەو تێڕوانینە باوە دەگۆڕێت کە پێی وابوو شارستانییەتە کۆنەکان تەنها لە دەوری پاشاکان گەشەیان کردووە.
لە کاتی پشکنینەکاندا، مۆر و کێشانە ستانداردەکان و تۆمارەکانی گواستنەوەی کەلوپەل دۆزراونەتەوە کە بە ڕێنووسێکی بزماریی سەرەتایی نووسراون، ئەمەش ئاماژەیە بۆ هەبوونی ئابوورییەکی یەکجار ڕێکخراو. یەکێک لە تابلێتەکان ناوی کۆمەڵێک کاڵای وەک مس، خوری، قیر و بەردە بەنرخەکانی تێدا تۆمارکراوە کە بۆ شوێنە دوورەدەستەکان نێردراون. توێژەران پێیان وایە بازرگانەکانی ئەم شارە بە شێوەیەکی سەربەخۆ لە پاشاکان کاریان کردووە و یەکەمین یەکێتیی بازرگانییان پێکهێناوە.
میزۆپۆتامیا بە لانکەی شارستانییەت دادەنرێت، بەڵام زۆربەی گێڕانەوە مێژووییەکان تیشک دەخەنە سەر شارە گەورەکانی وەک ئور و بابل. شارە بازرگانییە بچووکەکان زۆر جار بەهۆی لافاو و نیشتنی خاکەوە فەرامۆش کراون، بەڵام ئەم دۆزینەوەیە بۆشاییەکی گەورە لە تێگەیشتنمان بۆ ژیانی ڕۆژانەی ئابووری لە جیهانی کۆندا پڕ دەکاتەوە.
ئەم دەستکەوتە مێژووی گڵۆبالیزەیشن یان جیهانگیریی سەرەتایی دووبارە دادەڕێژێتەوە و نیشانی دەدات کە هەماهەنگی و بازرگانی—نەک تەنها جەنگ و داگیرکاری—ڕۆڵی سەرەکییان لە بونیادنانی شارستانییەتدا بینیوە. زانایان دەڵێن توێژینەوەکانی داهاتوو دەتوانن پێناسەی کاریگەریی عێراقی کۆن لەسەر جیهانی دەوروبەر بگۆڕن.
سەرچاوە : نێردەی شوێنەواریی زانکۆی بەغدا؛ گۆڤاری خوێندنەوەکانی ڕۆژهەڵاتی نزیک
PM:06:32:28/12/2025
ئهم بابهته 20
جار خوێنراوهتهوه