چۆن "سوپاسگوزاری" دەبێتە ئەندازیاری نوێی مێشک و کیمیای جەستە؟

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

زاناکان بەو ئەنجامە گەیشتوون کە هەستی سوپاسگوزاری تەنها ڕەوشتێکی جوان نییە، بەڵکو پڕۆسەیەکی بایۆلۆژی و دەمارییە کە توانای هەیە بە ڕاستەقینەیی پێکهاتەی مێشک و کیمیای جەستەی مرۆڤ بگۆڕێت و بەرگری دەروونی لە بەرامبەر فشارەکاندا چەند هێندە زیاد بکات.

توێژینەوە نوێیەکانی زانستی دەمار (Neuroscience) نیشانی دەدەن کە هەر کاتێک مرۆڤ هەست بە سوپاسگوزاری دەکات، ناوچەی پێشەوەی مێشک (Prefrontal Cortex) چالاک دەبێت. ئەم ناوچەیە بەرپرسە لە بڕیاردانی ژیرانە و ڕێکخستنی سۆزەکان. لە ئەنجامی ئەم چالاکییەدا، مێشک بڕێکی زۆر لە هۆرمۆنەکانی "دۆپامین و سیرۆتۆنین" دەردەدات، کە پێیان دەوترێت هۆرمۆنەکانی بەختەوەری و هاندان، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی مرۆڤ هەست بە ئارامییەکی قووڵ بکات و دڵەڕاوکێی کەم ببێتەوە.

جگە لە لایەنە دەروونییەکە، سوپاسگوزاری کاریگەری ڕاستەوخۆی لەسەر جەستەش هەیە؛ وێنەگرتنی تیشکیی مێشک دەریخستووە کە ڕاهێنانی بەردەوامی سوپاسگوزاری دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی هۆرمۆنی "کۆرتیزۆڵ" (هۆرمۆنی فشار)، ئەمەش واتای وایە لێدانی دڵ جێگیر دەبێت و سیستەمی بەرگری باشتر کار دەکات. پسپۆڕان ئامۆژگاری دەکەن کە مرۆڤ ڕۆژانە تەنها پێنج خولەک تەرخان بکات بۆ نووسینەوەی ئەو شتانەی کە تێیدا بەختەوەرە، چونکە ئەمە ڕێڕەوە دەمارییەکان دووبارە ڕێکدەخاتەوە و مێشک فێر دەکات لە جیاتی کێشەکان، سەرنج بخاتە سەر دەرفەتەکان.

چەمکی سوپاسگوزاری لە فەلسەفە و ئایینە کۆنەکاندا وەک جەوهەری بەختەوەری باس کراوە، بەڵام زانستی ئەمڕۆ بە بەڵگەی تاقیگەیی سەلماندوویەتی کە ئەمە تەنها قسە نییە. مێشکی ئەو کەسانەی سوپاسگوزارن، لە کاتی بەرەوڕووبوونەوەی کارەساتەکاندا، زۆر خێراتر لە مێشکی کەسانی تر چاک دەبێتەوە و توانای بەرگەگرتنیان زیاترە.

لە کۆتاییدا، سوپاسگوزاری بەهێزترین و بێخەرجترین دەرمانە کە هەموو کەسێک لە ناو ناخیدا هەیەتی. ئەم هەستە مرۆڤ لە قەفەسی نیگەرانی دەهێنێتە دەرەوە و دەرگایەکی نوێی بۆ دەکاتەوە بۆ ژیانێکی تەندروستتر و پڕماناتر، کە تێیدا مێشک و جەستە لە هاوسەنگییەکی تەواودا دەبن.

سەرچاوە: بڵاوکراوەکانی تەندروستی زانکۆی هارڤارد، گۆڤاری زانستی دەماری ئەمریکی، توێژینەوەکانی بەشی دەروونناسی زانکۆی بێرمینگهام