دەرمانێکی نوێی "ALS" ئومێدێکی گەورە دەبەخشێتە تووشبووان و پرۆسەی پەککەوتنی ماسولکەکان خاو دەکاتەوە

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

لە هەواڵێکی پڕ بایەخدا بۆ جیهانی پزیشکی و مرۆڤایەتی، دەرەنجامە نوێیەکانی توێژینەوەیەک کە لە گۆڤاری پزیشکی "نیوئینگڵاند" بڵاوکراوەتەوە، ئومێدێکی گەورەی بەخشیوە بەو کەسانەی تووشی نەخۆشی (ALS) بوون. دەرمانێکی نوێ بە ناوی "تۆفێرسین" (Tofersen) نیشانە سەرەتاییەکانی سەرکەوتنی گەورەی نیشانداوە لە خاوکردنەوەی پڕۆسەی تێکچوونی ماسولکەکان و بەهێزکردنەوەی توانای جووڵە لەو نەخۆشانەی کە هۆکاری نەخۆشییەکەیان بۆماوەییە. ئەم دۆزینەوەیە وەک وەرچەرخانێکی مێژوویی لە چارەسەرکردنی نەخۆشییە دەمارییەکاندا سەیر دەکرێت.

ئەم دەرمانە کار لەسەر جۆرێکی دیاریکراوی نەخۆشییەکە دەکات کە بە "SOD1-ALS" ناسراوە، کە تێیدا پڕۆتینێکی تێکچوو دەبێتە هۆی کوشتنی خانە دەمارییەکانی بەرپرس لە جووڵە. داتاکان دەریدەخەن کە بەکارهێنانی درێژخایەنی ئەم چارەسەرە، نەک تەنها ڕێگری لە خراپتربوونی خێرای باری تەندروستی دەکات، بەڵکو لە هەندێک حاڵەتدا یارمەتی نەخۆشەکانی داوە کە نیشانەی باشتربوون لە هێزی دەست و قاچیاندا دەربکەوێت. ئەمە دەستکەوتێکە پێشتر لە هیچ کام لە چارەسەرەکانی ئەم بوارەدا بەدی نەکراوە.

پێشتر نەخۆشی ALS بە یەکێک لە سەختترین و بێچارەترین تاقیکردنەوە پزیشکییەکان دادەنرا، چونکە هیچ چارەسەرێکی بنەڕەتی بۆ ڕاگرتنی نەبوو و نەخۆش لە ماوەیەکی کورتدا توانای قسەکردن، جووڵە و دواجار هەناسەدانی لەدەست دەدا. ئێستا زاناکان دەڵێن ئەم دەرمانە "سەردەمی پزیشکی وردبین" بۆ نەخۆشییە دەمارییەکان دەستپێدەکات، کە تێیدا ڕاستەوخۆ کار لەسەر ئەو جینە تێکچووانە دەکرێت کە سەرچاوەی کێشەکەن. تاقیکردنەوەکان نیشانی دەدەن کە ئاستی پڕۆتینە زیانبەخشەکان لە خوێنی نەخۆشەکاندا بە ڕێژەیەکی بەرچاو کەمی کردووە.

ئەم وەرچەرخانە تەنها بۆ جۆرە بۆماوەییەکە گرنگ نییە، بەڵکو دەرگای توێژینەوەی نوێ بۆ هەموو جۆرەکانی تری ALS دەکاتەوە کە بە هۆکاری نادیار ڕوودەدەن. پزیشکان جەخت دەکەنەوە کە پێویستە دەرمانەکە لە قۆناغە سەرەتاییەکانی دەرکەوتنی نەخۆشییەکەدا بەکاربهێنرێت بۆ ئەوەی زۆرترین سوودی هەبێت و ڕێگری لە پەککەوتنی هەمیشەیی ماسولکەکان بکات. لە ئێستادا ناوەندە تەندروستییە جیهانییەکان بە وردی چاودێری دەرەنجامەکان دەکەن بۆ ئەوەی بە فەرمی وەک چارەسەرێکی سەرەکی پەسەندی بکەن.

لەکۆتاییدا، هەرچەندە ئەمە چارەسەری کۆتایی بۆ هەموو تووشبووان نییە، بەڵام یەکەمین هەنگاوی سەرکەوتووە لە مێژوودا بۆ گۆڕینی ڕێڕەوی ئەم نەخۆشییە کوشندەیە. زاناکان گەشبینن کە لە ساڵانی داهاتوودا ئەم جۆرە تەکنەلۆژیا جینییە پەرەی زیاتری پێ بدرێت و ببێتە کلیلی چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی تری وەک زەهایمەر و پارکینسۆنیش. ئەم دۆزینەوەیە جارێکی تر هێزی زانست لە ڕووبەڕووبوونەوەی سەختترین نەخۆشییەکاندا دەسەلمێنێتەوە.

سەرچاوە: گۆڤاری پزیشکی نیوئینگڵاند (NEJM) - ئەنجامە درێژخایەنەکانی دەرمانی تۆفێرسین بۆ جۆری SOD1-ALS.