ڕەمزە تەمومژاوییەکانی ئاوێنە لە خەودا؛ ئایا نیشانەیەکە بۆ مژدەی بەختەوەری یان ئاگادارکردنەوە لە ماڵئاوایی؟

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

خەونەکان هەمیشە وەک زمانێکی نهێنی مێشک و پەنجەرەیەک بەرەو داهاتوو بینراون، لە ناو هەموو ئەو هێمایانەی کە مرۆڤ لە خەوتندا دەیانبینێت، "ئاوێنە" یەکێکە لە ئاڵۆزترین و پڕواتاترین ڕەمزەکان. لێکدەرەوانی خەون و شارەزایانی فۆلکلۆری کوردی و ڕۆژهەڵاتی، ئاوێنە وەک ئامرازێک دەبینن کە نەک تەنها ڕوخسار، بەڵکو باری دەروونی، پێگەی کۆمەڵایەتی و تەنانەت گۆڕانکارییە چارەنووسسازەکانی ژیانی بینەرەکەش ڕەنگ دەداتەوە، کە هەندێک جار مژدەی خۆش و هەندێک جاریش ئاگادارکردنەوەی توندی تێدایە.

لە ناو کەلەپووری لێکدانەوەی خەوندا، ئاوێنە تەنها وەک تەنێکی فیزیکی نابینرێت، بەڵکو وەک ئاوێنەیەک بۆ نائاگایی مرۆڤ سەیر دەکرێت کە دەکرێت گوزارشت بێت لە خەیاڵ و لەخۆبایی بوون یان هەڵگرتنی پەیامی غەیبی بێت. شێوازی ته‌ماشاكردنی ئاوێنە و ئەو وێنەیەی کە تێیدا دەردەکەوێت، گەورەترین کاریگەری لەسەر واتای خەونەکە هەیە، چونکە لێکدانەوەکان لە نێوان "دەستکەوتنی پلە و پۆست" و "لەدەستدانی ئازیزان"دا دێن و دەچن، ئەمەش وایکردووە ئەم هێمایە ببێتە یەکێک لە باسترین بابەتەکان لە ناوەندە ڕۆشنبیرییەکاندا.

وردەکارییەکانی ئەم جۆرە خەونانە زۆر و هەمەجۆرن؛ بۆ نموونە ئەو كەسەی لە خەویدا سەیری ئاوێنە بكات و ببینێ ڕیشی ڕه‌ش و جوانە، لە کاتێکدا لە ڕاستیدا بەو جۆرە نییە، ئەوا مژدەی ئەوەی پێدەدرێت کە لە لایەن خەڵکییەوە ڕێز و شکۆیەکی زۆری لێ دەگیرێت و پێگەی بەرز دەبێتەوە. هەروەها بۆ ئەو کەسانەی کە هاوسەرەکانیان لێیان دوورە یان گەشتیان کردووە، بینینی ئاوێنە نیشانەی گەڕانەوەی ئازیزان و ئاشت بوونەوەیە. بۆ گەنجانیش کە هێشتا هاوسەرگیرییان نەکردووە، بینینی خۆیان لە ئاوێنەدا مژدەی نزیكبوونەوەی زەماوەند و پێکهێنانی خێزانە. لە بەرامبەردا، بۆ فەرمانبەرانی دەوڵەت، بینینی ئاوێنە ڕەنگە نیشانەیەکی نەرێنی بێت و ئاماژە بێت بۆ لادانیان لەسەر کارەکانیان.

یەکێک لە ناخۆشترین لێکدانەوەکان پەیوەستە بە شکانی ئاوێنە، کە لە ناو کولتووری زۆرینەی گەلان و بەتایبەت لە لای ئیبن سیرین، بە نیشانەی مردنی هاوسەر یان جیابوونەوەی یەکجاری دادەنرێت. هەروەها ئاوێنەی ژەنگاوی ڕەنگدانەوەی باری نالەباری ژیان و هەژاری و خەمی کەسەکەیە. لە لایەکی ترەوە، ئاوێنەی زێڕین وەک نیشانەیەکی زۆر باش دەبینرێت کە هێمایە بۆ سەروەت و دەوڵەمەندی، بەڵام هۆشداریش دەدرێت کە ته‌ماشاكردنی زۆری ئاوێنە لە خەودا ڕەنگە نیشانەی ناڕەزایی خودا بێت لە کەسەکە بەهۆی لەخۆبایی بوونییەوە. بۆ نەخۆشەکان، بینینی ئاوێنە وەک هێمایەکی مەترسیدار دەبینرێت کە ڕەنگە ئاماژە بێت بۆ نزیکبوونەوەی کۆتایی ژیان.

لە ڕووی خێزانییەوە، ئاوێنە دەتوانێت ڕەگەزی کۆرپەش دیاری بکات؛ ئەگەر ئافرەتێکی دووگیان سەیری ئاوێنە بکات، ئەوا نیشانەیە کە کچی دەبێت، بەڵام ئەگەر هاوسەرەکەی سەیری بکات، ئەوا مژدەی کوڕیان پێدەدرێت. بۆ ئەو کەسانەشی کە لە بەندیخانەدان و زیندانی کراون، بینینی ئاوێنە وەک تیشکێکی هیوا دەردەکەوێت، چونکە هێمایە بۆ بەڕەڵڵاکردن و بەدەستهێنانی ئازادی. لێکدانەوەیەکیش هەیە دەڵێت ئەگەر کەسێک بە وردی و بە چاکی لە ئاوێنەدا تێڕامان بکات، ئەوا هەموو غەم و خەفەتەکانی دەڕەوێنەوە و ئارامی بۆ دەگەڕێتەوە.

لە کۆتاییدا، لێکدانەوەی خەونی ئاوێنە تێکەڵەیەکە لە بارە دەروونییەکانی مرۆڤ و ئەو پێشبینییانەی کە لە ناو فۆلکلۆر و ئاییندا جێگیر بوون. هەرچەندە زانست تا ئێستا نەیتوانیوە بە تەواوی ڕاستیی ئەم پێشبینییانە بسەلمێنێت، بەڵام ئاوێنە وەک ڕەمزێکی ئەفسوناوی دەمێنێتەوە کە مرۆڤ ناچار دەکات بە قووڵی بیر لە کردەوەکان و داهاتووی خۆی بکاتەوە، چونکە هەمیشە دەوترێت "ئاوێنە ڕاستگۆترین هاوڕێیە کە هەموو نهێنییەکان دەدرکێنێت".

سەرچاوە: پەرتووکی لێکدانەوەی خەونەکان (ئیبن سیرین)، ئینسایکلۆپیدیای فۆلکلۆری کوردی، ڕێبەری لێکدانەوەی خەونەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.