دۆزینەوەی زیندەوەری نوێ لە قووڵایی زەریای هیندی؛ ئەو شوێنەی کە ڕووناکی تێیدا دەمرێت

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

زانایانی دەریایی لە گەشتێکی توێژینەوەییدا بۆ قووڵاییەکانی زەریای هیندی، توانیویانە جۆرە زیندەوەرێکی نوێ و سەرسوڕهێنەر بدۆزنەوە کە هەموو تیۆرییەکانی پێشووی پەرەسەندنی هەژاندووە. ئەم زیندەوەرە کە لە ناوچەی "تاریکیی ڕەها" و لە ژێر فشارێکی یەکجار زۆردا دەژێت، خاوەنی پێکهاتەیەکی بایۆلۆژییە کە پێشتر هەرگیز لەسەر زەوی نەبینراوە، ئەمەش نیشانی دەدات کە قووڵایی زەریاکان هێشتا وەک جیهانێکی نامۆ و پڕ لە نهێنی لەسەر هەسارەکەمان دەمێننەوە.

ئەم زیندەوەرە نوێیە توانایەکی بێوێنەی هەیە لە گۆڕینی ماددە کیمیاییە ژەهراوییەکانی بنکی زەریا بۆ وزە، بەبێ ئەوەی پێویستی بە هیچ تیشکێکی خۆر هەبێت. جەستەی ئەم بوونەوەرە لە ماددەیەکی شەفاف و نەرم دروستکراوە کە دەتوانێت بەرگەی ئەو فشارە بگرێت کە باڵەخانەیەکی گەورە تێکدەشکێنێت. زاناکان دەڵێن شێوازی ژیان و پەرەسەندنی ئەم زیندەوەرە تەحەدای ئەو چەمکە باوانە دەکات کە دەڵێن ژیان تەنها لە ژێر تیشکی خۆر و ئۆکسجیندا گەشە دەکات. ئەمە تێگەیشتنی ئێمە بۆ "سنوورەکانی ژیان" بە تەواوی دەگۆڕێت.

هەر دۆزینەوەیەکی لەم شێوەیە لە قووڵایی زەریاکان، ڕێگەیەکی نوێمان بۆ نیشان دەدات بۆ تێگەیشتن لەوەی کە ئەگەری هەیە لە هەسارەکانی تریشدا ژیان هەبێت، بەتایبەت لەو جیهانە بەستووانەی کە زەریای قووڵیان لە ژێردا حەشارداوە. زەریای هیندی کە کەمترین گەڕانی تێدا کراوە، ئێستا وەک ناوەندێکی نوێ بۆ توێژینەوەی بایۆلۆژی جیهانی سەیر دەکرێت. پاراستنی ژینگەی دەریایی و ڕێگریکردن لە تێکدانی ئەم قووڵاییانە، ئەرکێکی مێژووییە بۆ ئەوەی مرۆڤ بتوانێت لەو نهێنییانە تێبگات کە سروشت بۆ ملیۆنان ساڵ پاراستوونی.

سەرچاوە: دامەزراوەی وودز هۆڵ بۆ توێژینەوەی زەریاکان، گۆڤاری بایۆلۆژی دەریایی جیهانی، ئەرشیفی گەڕانە دەریاییەکان.