ماڵئاوایی پێشمەرگە و هونەرمەندێکی ڕەسەن؛ زوهێر عەبدولمەسیح لە تاراوگە کۆچی دواییکرد

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

ناوەندە هونەری و ڕۆشنبیرییەکانی کوردستان بە خەمێکی قووڵەوە هەواڵی کۆچی دوایی هونەرمەندی ناودار و پێشمەرگەی دێرین "زوهێر عەبدولمەسیح"یان ڕاگەیاند. ئەم کەسایەتییە کاریگەرەی بزووتنەوەی شانۆ و سینەمای کوردستان، کە تەمەنی خۆی لە پێناو هونەر و دۆزی ڕەوای گەلەکەیدا بەخشی، شەوی ڕابردوو لە تەمەنی ٧٦ ساڵیدا و دوای ململانێیەکی درێژخایەن لەگەڵ نەخۆشی، لە شاری "ئێسکڵستۆنا"ی وڵاتی سوێد ماڵئاوایی یەکجاری لە خاک و نیشتمان کرد، بەمەش کەلێنێکی گەورەی لە ناو کایەی داهێنان و خەباتی نەتەوەییدا جێهێشت.

زوهێر عەبدولمەسیح ئیلیا، نەک تەنها وەک ئەکتەر و دەرهێنەرێکی لێهاتوو، بەڵکو وەک تێکۆشەرێکی ڕێبازی بارزانی و پێشمەرگەی شۆڕشی ئەیلوول دەناسرێت. ئەو مامی ئانۆ جەوهەر، وەزیری گواستنەوە و گەیاندنی حکومەتی هەرێمی کوردستانە، کە لە پەیامێکی پڕ لە سۆزدا وێڕای پشتڕاستکردنەوەی هەواڵەکە، مامی بە "مرۆڤدۆست، هونەرمەند و نیشتمانپەروەر" وەسف کرد. مەرگی ئەم هونەرمەندە لە غەریبیدا، دووبارە چیرۆکی ئەو نەوە تێکۆشەرەی بیرهێناینەوە کە لە ناو جەرگەی جەنگ و ئاوارەییدا، نەیانهێشت چرای هونەر و ڕۆشنبیریی کوردی بکوژێتەوە و هەمیشە دەنگی ڕاستەقینەی ئازارەکانی گەلەکەیان بوون.

کاروانی هونەریی زوهێر عەبدولمەسیح پانتاییەکی بەرفراوانی لە مێژووی هونەری کوردستان داگیرکردووە، کە زیاتر لە نیو سەدەی خایاند و تێیدا بە زمانەکانی کوردی، سوریانی و عەرەبی داهێنانی ئەنجامدا. ئەو یەکێک بوو لە دامەزرێنەرانی کەناڵی "کوردستان تیڤی" و ڕۆڵێکی کارای هەبوو لە پەرەپێدانی درامای کوردیدا. لە بیرنەکراوترین کارەکانی، بەرهەمە تەلەفزیۆنییە ناودارەکەی (تاپۆ حەقی چییە؟) و فیلمی (سێگۆشەی مەرگ) بوون، کە تێیدا خەڵاتی باشترین ئەکتەری لە یەکەمین فێستیڤاڵی نێودەوڵەتیی هەولێر بۆ سینەما پێبەخشرا. هەروەها دەرهێنەری یەکەمین فیلم بوو دەربارەی شۆڕش بە ناوی (بەرەو ئازادی) کە بە زمانی سوریانی بەرهەمی هێنابوو، ئەمەش نیشانەی فرەڕەهەندی و دەوڵەمەندیی دیدگا هونەرییەکەی بوو.

ئەم تێکۆشەرە لە ساڵی ١٩٤٨ لە شارۆچکەی عەنکاوە لەدایکبووە و لە ساڵی ١٩٧٣ بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە دەرهێنان لە ئەکادیمیای هونەرە جوانەکانی بەغدا بەدەستهێناوە. ژیانی سیاسی و خەباتی ئەو لە ناو ڕیزەکانی یەکێتی قوتابیان و پارتی دیموکراتی کوردستانەوە دەستیپێکرد و دواتر وەک پێشمەرگەیەک لە شۆڕشی ئەیلوولدا بەشداربوو. لە کاتی بۆردومانکردنی ڕادیۆی "دەنگی کوردستانی عێراق" بریندار بوو و دوای ڕێککەوتننامەی جەزائیر بووە پەنابەر، بەڵام ئەم ئاوارەییە نەیبینی لە کار و داهێنان؛ بەڵکو لە سوێدیش بەردەوام بوو لە پێشکەشکردنی شانۆگەرییەکانی وەک (ئەرخەل) و فیلمی (عتۆ)، کە هەموویان ڕەنگدانەوەی شوناسی نەتەوەیی و خەمی مرۆڤایەتی بوون.

زوهێر عەبدولمەسیح بە میراتێکی پڕ لە شانازی و پتر لە دەها بەرهەمی نەمری وەک (خوڵەی چەخماخە)، (لانەوازان)، (گولی سیس) و (داستانەكانی پێشمەرگە) ماڵئاوایی کرد. ئەو کوڕە گەورەی مامۆستا عەبدولمەسیح ئیلیا بوو و هاوژینی ئەندازیار فاتن پۆڵس بوو، کە پێکەوە خێزانێکی نیشتمانپەروەریان بونیادنابوو. کۆچی دوایی ئەو نەک تەنها بۆ خێزانەکەی، بەڵکو بۆ تەواوی گەلی کوردستان و کلدانی و ئاشوورییەکان خەسارەتێکی قەرەبوو نەکراوەیە، بەڵام یادگارییەکان و دەنگە زوڵاڵەکەی لە ناو مێژووی هونەری ڕەسەندا بە زیندوویی دەمێننەوە.

سەرچاوە: ڕاگەیەندراوی فەرمی بنەماڵەی هونەرمەند، ئەرشیفی هونەریی کوردستان تیڤی، ئاژانسە هەواڵییەکانی هەرێمی کوردستان.