بۆچی ڕۆمانە کلاسیکییەکان دووبارە لە نێوان نەوەی نوێدا دەبنەوە بە تڕێند؟

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

لە سەردەمێکدا کە ڤیدیۆ کورتەکان و ناوەڕۆکە خێراکان بەسەر ژیانی دیجیتاڵیدا زاڵن، ڕاپەڕینێکی ئەدەبی بێدەنگ لە ئارادایە، ئەویش گەڕانەوەی خوێنەرانی گەنجە بۆ ناو دنیای ڕۆمانە کلاسیکییەکان، نەوەی نوێ دووبارە ئەو چیرۆکانە دەدۆزنەوە کە سەدەها ساڵ لەمەوبەر نووسراون و تێدەگەن کە بە شێوەیەکی چاوەڕواننەکراو لەگەڵ ژیانی مۆدێرنی ئەمڕۆدا دەگونجێن.

لە زانکۆکان، یانە ئەدەبییەکان و تەنانەت پلاتفۆرمە کۆمەڵایەتییەکانیشدا، بەرهەمەکانی دۆستۆیۆڤسکی، جەین ئۆستن، جۆرج ئۆروێڵ، فرانز کافکا و لیۆ تۆڵستۆی دووبارە دەخوێندرێنەوە و دەبنە جێی مشتومڕی ئەو نەوەیەی کە پێشتر وا دەزانرا خوێندنەوەی درێژخایەنیان پشتگوێ خستووە، دەروونناسان و شارەزایانی ئەدەب پێیان وایە ئەم گۆڕانکارییە نیشانەی گەڕانێکی قووڵە بە دوای مانای ژیان، شوناس و قووڵایی سۆزداریدا لە جیهانێکدا کە زۆر بە خێرایی دەگۆڕێت.

بە پێچەوانەی چیرۆکە خێرا و سادەکانی ئەمڕۆ، ڕۆمانە کلاسیکییەکان ململانێ گەردوونییەکانی مرۆڤ وەک عەشق، نادادی، خواستە مەزنەکان، نامۆبوون و ڕەوشت دەکۆڵنەوە، خوێنەرە گەنجەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئەم بەرهەمانە ئاڵۆزییەکی دەروونی و پرسیارە فەلسەفییانەی تێدایە کە لە ناو دڵەڕاوکێی جیهانی، فشارە ئابوورییەکان و جەنجاڵی دیجیتاڵیدا دەنگیان دەداتەوە، زۆرێک لە گەنجان خوێندنەوەی ئەم کتێبانە وەک جۆرێک لە بەرگری فیکری لە دژی ئەو کولتوورە دەبینن کە تەنها لەلایەن ئەلگۆریتمەکانەوە ئاڕاستە دەکرێت.

لە ڕووی مێژووییەوە، ئەدەبی کلاسیک بەو هۆیەوە ماوەتەوە کە توانای گونجانی لەگەڵ هەموو سەردەمەکاندا هەیە، هەر نەوەیەک بە شێوازێکی جیاواز لێکدانەوە بۆ ئەم تێکستانە دەکات و ڕەنگدانەوەی ترس و هیوای خۆی تێدا دەدۆزێتەوە، دامەزراوە پەروەردەییەکان ڕۆڵیان هەبووە لەوەی کە کلاسیکەکان تەنها وەک ئەرکێکی ئەکادیمی نەبینرێن، بەڵکو وەک گفتوگۆیەکی زیندوو دەربارەی مرۆڤایەتی بناسێنرێن.

ئەم بایەخە نوێیە ئەوە دەسەلمێنێت کە سەرەڕای پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا، پێویستی مرۆڤ بۆ چیرۆکی قووڵ و ماناگەر بەبێ گۆڕان ماوەتەوە، ڕۆمانە کلاسیکییەکان کە ڕۆژێک وا دەزانرا کاتیان بەسەر چووە، ئێستا بوونەتە ئاوێنەیەکی هەتاهەتایی بۆ ژیانی مرۆڤ و هەم ئارامی و هەم تەحەدا پێشکەش بە خوێنەرانی گەنج دەکەن.

سەرچاوە: فاکەڵتی ئەدەبی ئینگلیزی لە زانکۆی ئۆکسفۆرد، توێژینەوەکانی کۆمەڵەی دەروونناسی ئەمریکی، ڕاپۆرتی کتێبخانەی بەریتانی