پێنج درێژترین ڕووبارەکانی جیهان و نهێنییە شاراوەکانیان
وێستگە ستایل-
پێنج درێژترین ڕووبارەکانی جیهان و نهێنییە شاراوەکانیان
وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان
ڕووبارەکان ڕۆڵی سەرەکییان لە داڕشتنی شارستانییەتەکان، گواستنەوەی بازرگانی و بەردەوامی ژیاندا هەبووە لە سەرەتای مێژووی مرۆڤایەتییەوە. لە نێوان هەزاران ڕووبار لەسەر زەوی، چەند ڕووبارێک بەهۆی درێژییە نائاساییەکەیان و ئەو نهێنیانەی کە هەڵیانگرتووە، لەوانی تر جیا دەکرێنەوە.
پێنج درێژترین ڕووبارەکانی جیهان بریتین لە: نیل، ئەمازۆن، یانگتسی، میسیسیپی-میسوری، و یەنیسێی. هەر یەکێک لەمانە بە ناوچەیەکی بەرفراواندا تێدەپەڕن و سنوور و کەشوهەوا و کولتوورە جیاوازەکان دەبڕن، لە هەمان کاتدا شێوەی ئەو زەویانە دەگۆڕن کە پێیدا دەڕۆن.
ڕووباری نیل کە بە ناو ئەفریقادا دەڕوات، بە "لانکەی شارستانییەت" دادەنرێت و بۆ هەزاران ساڵ ژیانی بە میسری کۆن بەخشیوە.
ڕووباری ئەمازۆن، کە گەورەترینە لە ڕووی قەبارەی ئاوەوە، هەزاران جۆری دەگمەنی زیندەوەر لە خۆدەگرێت و بەشێکی زۆری ئۆکسجینی زەوی دابین دەکات. یانگتسی دەمارە سەرەکییەکەی چینە، میسیسیپی ئابووری ئەمریکای گۆڕی، و یەنیسێیش نهێنییە بەستووەکانی سیبیریا دەباتە ناو زەریای بەستووی باکوور.
ئەم ڕووبارانە لە ڕێگەی جوڵە جیۆلۆجییەکان، توانەوەی بەستەڵەکەکان و پرۆسەی داخورانی خاکەوە لە ماوەی سەدەها ساڵدا دروست بوون. ئەوان بەردەوام کاریگەرییان لەسەر نەخشەی کەشوهەوا و فرەچەشنی ژینگەیی هەیە. زۆرێک لەم ڕووبارانە هێشتا قووڵایی نەدۆزراوە، شوێنەواری کۆن و زیندەوەری نەناسراویان تێدا حەشار دراوە.
درێژترین ڕووبارەکانی جیهان بیرخەرەوەی هێز و بەخشندەیی سروشتن بۆ مرۆڤایەتی. پاراستنی ئەم ڕووبارانە زۆر گرنگە، نەک تەنها بۆ هاوسەنگی ژینگەیی، بەڵکو بۆ مانەوەی نەوەکانی داهاتوو کە ژیانیان بەندە بە ئاوی ئەم ڕووبارانەوە.
سەرچاوە: توێژینەوەی جوگرافیای جیهانی، زانستی هایدرۆلۆجی، ئەرشیفە مێژووییەکان
PM:08:48:20/12/2025
ئهم بابهته 76
جار خوێنراوهتهوه