ڕۆژی ئاڵای کوردستان؛ ناسنامەیەک بۆ مانەوە و هەوێنی یەکڕیزیی نەتەوەیی

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

ساڵانە لەگەڵ هاتنی ١٧ی کانوونی یەکەم، هەستێکی نیشتمانیی بێوێنە باڵ بەسەر هەرێمی کوردستان و تەواوی کوردستانییانی دەرەوەی وڵاتدا دەکێشێت. یادکردنەوەی ڕۆژی نیشتمانیی ئاڵای کوردستان، تەنها بۆنەیەکی پرۆتۆکۆڵی نییە، بەڵکو نوێکردنەوەی پەیمانە لەگەڵ مێژوو، ڕێزلێنانە لە ڕووباری خوێنی شەهیدان و جەختکردنەوەیە لەسەر ناسنامەیەک کە بە درێژایی سەدەکان هەوڵی سڕینەوەی دراوە، بەڵام هەمیشە بە شکۆوە ماوەتەوە.

لە بەرەبەیانی ئەم ڕۆژەدا، سیمای شار و شارۆچکەکان دەگۆڕێن؛ ئاڵای کوردستان بە شێوەیەکی فەرمی و بە شکۆوە لەسەرجەم دامەزراوە حکومییەکان، زانکۆ و خوێندنگەکان، شەقام و گۆڕەپانە گشتییەکان و تەنانەت لەسەر باڵکۆنی ماڵەکانیش بەرز دەکرێتەوە. مەراسیمەکان بە دەنگی سروودی نیشتمانیی "ئەی ڕەقیب" دەست پێ دەکەن، لە کاتێکدا هاووڵاتییان لە پیر و گەنجەوە بە پۆشینی جلوبەرگی کوردییەوە، دیمەنێکی ڕەنگین و پڕ لە شانازی دەبەخشنە شەقامەکان. ئەم چالاکییانە ئامانجیان ئەوەیە کە پەیامی پیرۆزیی ئەم ئاڵایە لە هزری تاک بە تاکی کۆمەڵگەدا بچەسپێنن.

ئاڵای پیرۆزی کوردستان، کە پێکهاتەیەکە لە ڕەنگەکانی سوور، سپی، سەوز و خۆرێکی زەردی درەوشاوە لە ناوەڕاستدا، هەر ڕەنگێکی هەڵگری چیرۆکێکە لە کاروانی خەباتی گەلەکەمان. ڕەنگی سوور، هێمای خوێنی ئاڵ و گیانفیدایی شۆڕشگێڕانە بۆ پاراستنی نیشتمان؛ ڕەنگی سپی، پەیامی ئاشتیخوازانەی گەلی کورد و ویستی پێکەوەژیان و دادپەروەرییە؛ ڕەنگی سەوزیش گوزارشتە لە سروشتی دڵڕفێنی کوردستان و هیوا بۆ داهاتوو. لە جەرگەی ئاڵاکەدا، ئەو خۆرە زەردەی کە ٢١ تیشکی لێ دەچێتەوە، ڕەگێکی مێژوویی قووڵی هەیە و ئاماژەیە بۆ سەری ساڵی کوردی (نەورۆز) و بەردەوامیی ژیان، وزە، ڕووناکی و ئازادی، کە لە دێر زەمانەوە لە کەلەپووری ئایینی و نەتەوەیی کورددا جێگەی بایەخ بووە.

دیاریکردنی ئەم ڕۆژە لەلایەن پەرلەمان و حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە، هەنگاوێکی ستراتیژی بوو بۆ پتەوکردنی گیانی نیشتمانپەروەری، بەتایبەتی لەنێو نەوەی نوێدا. ناوەندە پەروەردەییەکان لەم ڕۆژەدا وانەکانیان تەرخان دەکەن بۆ باسکردنی مێژووی پڕ هەڵبەز و دابەزی ئەم ئاڵایە؛ لە هەمان کاتدا هونەرمەندان و ڕۆشنبیران لە ڕێگەی بەرهەمەکانیانەوە هەوڵ دەدەن گەورەیی ئەم هێمایە وەک چەترێکی کۆکەرەوە نیشان بدەن.

مێژووی ئەم ئاڵایە دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای سەدەی بیستەم (١٩٢٠) و دواتر وەک ئاڵای کۆماری کوردستان لە مەهاباد هەڵکرا، پاشان لە ساڵانی نەوەدەکاندا وەک ئاڵای فەرمیی هەرێمی کوردستان جێگیر کرایەوە. ئەم ئاڵایە ئێستا بووەتە هێمایەکی پیرۆز کە سنوورە دەستکردەکان و جیاوازییە سیاسییەکان تێدەپەڕێنێت و بووەتە خاڵی کۆکەرەوەی هەموو کوردێک لە هەر کوێیەک بن.

لە کۆتاییدا، یادکردنەوەی ڕۆژی ئاڵا، ساتێکە بۆ تێڕامان لە ڕابردوو و ئاڕاستەکردنی نیگا بەرەو داهاتوو. کاتێک لە ١٧ی کانوونی یەکەمدا ئاڵاکە لە ئاسماندا دەشەکێتەوە، پەیامێک دەدات بە جیهان کە گەلی کورد خاوەنی مێژوو، خاک، و ئیرادەیە بۆ ژیانێکی سەربەرزانە و گەیشتن بە مافە ڕەواکانی خۆی.