ژاپۆن چۆن بوو بە پاکترین وڵاتی جیهان؟ نهێنییەک لەنێوان "کولتوور" و "رەوشت"دا

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

وڵاتی ژاپۆن بەردەوامە لە سەرسامکردنی گەشتیاران و توێژەران بەو ئاستە بێ‌وێنەیەی پاکوخاوێنی کە تێیدا بەدی دەکرێت؛ نەک تەنها لە ماڵ و شەقامەکاندا، بەڵکو لە هەموو کایەکانی ژیانی گشتی، گواستنەوە، قوتابخانەکان و تەنانەت لە گردبوونەوە جەماوەرییە گەورەکانیشدا، ئەمەش وای کردووە ناوبانگێک پەیدا بکات وەک یەکێک لە پاکترین وڵاتەکانی سەر ڕووی زەوی.

ڕەگ و ڕیشەی پاکوخاوێنی لە ژاپۆن کەمتر پەیوەندی بە سەپاندنی یاساوە هەیە و زیاتر لە ناخی کولتوورەکەیاندا چەقیوە. لەم وڵاتەدا، پاکوخاوێنی وەک ئەرکێکی ئەخلاقی تەماشا دەکرێت نەک فەرمانێک کە دەسەڵات سەپاندبێتی. هەر لە تەمەنێکی بچووکەوە، هاوڵاتیان وا پەروەردە دەکرێن کە ڕاگرتنی پاکوخاوێنیی شوێنە گشتییەکان نیشانەی ڕێزگرتنە لە بەرامبەر و لە کۆمەڵگا، ئەمەش زیهنییەتێکی بەکۆمەڵی دروست کردووە نەک تەنها پابەندبوونێکی تاکەکەسی.

نموونە بەرچاوەکان لە هەموو شوێنێک دەبینرێن. شەقامەکانی ژاپۆن سەرەڕای نەبوونی سەلەی خۆڵ لە زۆربەی شوێنەکاندا، هێشتا بە پاکی دەمێننەوە، چونکە خەڵکی پاشماوەکانیان لەگەڵ خۆیان دەبەنەوە ماڵەوە. قوتابیان ڕۆژانە خۆیان پۆل، ڕاڕەو و تەوالێتەکانیان پاک دەکەنەوە، بەمەش فێری بەرپرسیارێتی و خۆنەویستی دەبن. وێستگەکان و شەمەندەفەرە خێراکان بە وردیی و خێراییەکی سەرسوڕهێنەر پاک دەکرێنەوە، کە بە "موعجیزەی حەوت خولەکی" ناسراوە، کاتێک تیمەکان لە نێوان گەشتەکاندا شەمەندەفەرەکان وەک ئاوێنە لێ دەکەنەوە.

تەنانەت دوای فێستیڤاڵەکان یان بۆنە وەرزشییە نێودەوڵەتییەکان، جەماوەر یاریگا و شەقامەکان پاکتر لەوەی کە هەبوو بەجێدەهێڵن.

لە ڕووی مێژووییەوە، ئەم ڕەفتارە پەیوەندییەکی قووڵی بە باوەڕەکانی "شینتۆ" و "بودیزم"ـەوە هەیە، کە جەخت لەسەر پاکی، هاوسەنگی و ڕێزگرتن لە ژینگە دەکەنەوە. پاککردنەوەی ڕۆحی، نەزم و هاوسەنگی بەهاگەلێکی ڕۆحیی بنەڕەتین کە دواتر گۆڕاون بۆ خووی کۆمەڵایەتی. دوای جەنگی جیهانیی دووەمیش، پڕۆسەی بنیاتنانەوەی نیشتمان، چەمکەکانی وەک ڕێکوپێکی، کارایی و شانازیی مەدەنی بەهێزتر کرد و پاکوخاوێنی زیاتر تێکەڵ بە ژیانی ڕۆژانە کرد.

لە دەرەنجامدا، پاکوخاوێنیی ژاپۆن دەرهاویشتەی سزای توند یان چاودێریی ورد نییە، بەڵکو بەرهەمی پەروەردە، نەریت و هەستی بەپرسیارێتی هاوبەشە. ئەمە ئەوە دەسەلمێنێت کە بەها کولتوورییەکان کاتێک بە کۆمەڵ پەیڕەو دەکرێن، دەتوانن ژینگەی نەتەوەیەک بەتەواوی بگۆڕن. ئەزموونی ژاپۆن فێرمان دەکات کە پاکوخاوێنیی ڕاستەقینە بە یاسا دەست پێ ناکات، بەڵکو بە "بیرکردنەوە" دەست پێ دەکات

سەرچاوە: توێژینەوە کولتوورییەکان لەسەر کۆمەڵگای ژاپۆنی، توێژینەوەی ڕەفتاری شارستانی، پڕاکتیکە پەروەردەییەکان لە ژاپۆن و تێبینییە نێودەوڵەتییەکان لەسەر پاکوخاوێنی گشتی.