ماڵەكەی خەبات لەڤێنا

‌تاڵەبانی‌ و خەبات مارف

وێستگه‌ نیوز ـ ئاوێنه‌
ماڵەكەی خەباتی حاجی مارف لەڤێنای پایتەختی نەمسا، نەك هەر لەیاداشتی زۆربەی سەركردەو روناكبیر‌انی كوردی پەنابەری ئەوروپادا ئاماژەی پێكراوە، بەڵكو شوێنی دوو گەڕی گفتوگۆكانی نێوان قاسملوو تیمی دانوستان "یاخود تیمی تیرۆری كۆماری ئیسلامی ئێران" بووە.

لەم ساڵانەی دواییدا كە سەركردەو روناكبیرانی كورد یاداشتەكانیان بڵاوكردوەتەوە، زۆربەیان لەنوسینەوەی یاداشتەکانیاندا ئاماژەیان بەمیواندۆستی‌ و خانەدانیی "خەباتی حاجی مارف"‌و مانەوەیان لەماڵەكەی لەڤێنادا كردوە، هاوکات پێتەر پیلتس-ی سیاسی و نووسەری ناوداری نەمسایی لەكتێبە بەناوبانگەكەیدا سەبارەت بەتیرۆر كردنی د. قاسملو "ئیسكۆرتە بەرەو تاران"‌و نووسەری دیاری ئێرانی "پەروێزی دەستمالچی" لەكتێبەكەیدا "تیرۆر بەناوی خوداوە" دیسان ئاماژەیان بەهەمان كەسایەتی‌ و ماڵەكەی کردووە لەو گفتوگۆیانەدا كە ساڵی 1989 دەستیپێكردو سەرەنجام تیرۆركردنی د. عەبدولرەحمانی قاسملوو هاوڕێكانی لێكەوتەوە.

خەباتی حاجی مارف، كە ئێستا لەشاری سلێمانی دەژی، لەشەستەكانی سەدەی رابردوەوە تێكەڵ بەكاری رێكخراوەیی خوێندكاران‌ و سیاسی بوە و هاوڕێی نزیكی شەهید ئارام‌ و فازیلی مەلا مەحمود (فازیل رەسول) بوە - كە لەگەڵ د. قاسملوو عەبدوڵای قادر ئازەر لەڤیەنا شەهید كران.

خەبات بە ماڵپەری ئاوێنەی راگەیاندووە، ساڵی 1971 لەهەڕەتی گەنجێتیدا چوەتە ناو ریزەكانی كۆمەڵە-وەو لەكاتی هەڵگیرسانەوەی شۆڕشی نوێدا روویكردەوەتە شاخ، ئەو وتی: "ساڵی 1976 كە كۆمه‌ڵه‌ بڕیاری چونه‌ شاخی دا به‌سه‌ركردایه‌تی شه‌هید ئارام، منیش یه‌كێك بوم له‌به‌شداربووه‌كانی مەفرەزە سه‌ره‌تاییه‌كانی پێشمەرگەو بوم بەرابەری سیاسی، هەر لەو رۆژگارەدا فازلی مەلا مەحمودیش هات، ئەو لەگەڵ گروپێكدا بو بەناوی وەحدەی قاعیدە كە خۆی سەرپەرشتی دەكردن، پاش مانه‌وه‌یان بۆ ماوه‌ی چه‌ند مانگێك، گەڕانەوە ناو شار‌و وتیان ئێرە بۆ ئێمە ناگونجێ‌ و دەچینە دەرەوەی وڵات".

خەبات باس لەوە دەكات كە ئەوكات لەسەر پێشنیازی فازیلی مەلا مەحمود، کە هاوکاری دەبێت بۆ گەیشتن بەفەلەستینیەکان، بریاری رۆیشتن دەدات‌ و بەشەهید ئارامی وتوە كە لەگەڵ فازیل‌ و گروپەكەی دەچێتە لوبنان. ئەو رۆژگارە لوبنان لەئاگری جەنگی ناوخۆو جەنگی سارددا دەسوتاو ببوە پایتەختی بزاڤە چەپ‌ و شۆڕشگێڕەكانی ناوچەكەو جیهان.

خەبات وتی: "كە ئەم رازەم لای ئارام دركاند، پێیوتم کەیفی خۆتە، بەلام مەچۆ پەشیمان دەبیتەوە، ئەگەر چاوەرێ بکەیت، بەیەکەوە دەچین بۆلای برادەران لەسوریا. بەڵام من چاوەرێم  نەکردو بەنهێنی گەڕامەوە سلێمانی‌، بۆ رۆژی رۆیشتن مزگەوتی حاجی حەسەنی لۆکەمان دیاری کردبوو، ئەو هاورێیانەی لەوێ بوون‌ و لەگەڵیان دەرۆیشتم سەلاح حسێن ئەفەندی‌و ئازاد جەلال سەربەخۆ، گۆران لەکارگەران‌ و کەمالی حەمەی حەمە رەش لەوەحدەی قاعیدە. ناچار بەبێ‌ ئەوەی فازیل خۆی بێت، لەناوەڕاست مانگی دە، بەرەو سنووری توركیا‌ و ئێران‌ و عێراق بەڕێبكەوین‌، تا بچینە لای مام جەلال كە ئەوكاتە تازە گەڕابۆوە كوردستان‌و لەخواكوڕك چاومان پێكەوت، هەرلەوێ یەکەم ژمارەی ئاڵای شورشمان دایە، کە کاک ئارام بۆی ناردبوو".

خەبات‌ و هاوڕێكانی  لەم گەشتەیاندا رووبەڕووی چەرمەسەری‌ و كێشمەكێشێكی سەخت دەبن، پاش ئەوەی بۆ ماوەی مانگێك لەلایەن "قیادە موەقەت" دەگیرێن، پاشان هەر خۆیان بەهەزار چنگەكڕێ‌ بەقاچاغ  لەسنوور بە دجلەدا دەپەڕێننەوە دەچنە جزیرە و دێریك‌ و قامشلۆ، خەبات وتی: "تازە گەیشتبوومە قامیشلۆ كە هەواڵی شەهیدبونی ئارامم پێگەیشت، زۆرم ئازاری دام‌ و ئێستاش لە دڵم دەرناچێت كە قسەكەیم شكان‌ و بەقسەم نەكرد و لەكوردستان نەمامەوە".

پاش مانەوەیان بۆ ماوەی مانگێ‌ لە دیمەشقی پایتەختی سوریا بەمەبەستی ئەنجامدانی خولێكی سەبازیی‌ و سیاسی لای فەلستینییه‌كان‌ و دیداری "عادل عەبدولمەهدی" – كە دواتر دەبێتە سەرۆك وەزیرانی عیراق – روودەكەنە بەیروتی پایتەختی لوبنان، خەبات وتی: "هەر لەسەرەتاوە هەستم بەوە كرد دانوم لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی ناكوڵێ‌ كە چەپ‌ و ماركسییەكی كلاسیكی بو، بەحساب بۆ خولی مەشق‌ و راهێنان هاتبوینە لوبنان بەڵام ئەوەی نەماندی مەشق‌ و راهێنان بو، رێکخراوە فەلەستینیەکانیش زۆر بێ سەروبەرە بوون، هەر لەدوورەوە گەورەبوون‌ و وێنەیەکی زۆر خراپیان دامێ. كاتێك بەعادل عەبدولمەهدیم وت من پەیوەندیم بەئێوەوە نییە و نامەوێ‌ لێرە بمێنمەوەو دەچم بۆ ئەوروپا، وتی بۆ حەشیشەو رابواردنی ژن ئەچی بۆ ئەوروپا؟! سەیرم لەبیرکردنەوەی هات‌ و پاش سێ‌ مانگ مانەوە لەبیروت، بە هاوکاری سالار عەزیز کە بەڕێکەوت لەوێ‌ و لای د. ئیبراهیمی سازمانی ئینقلابی ئێران بوو، بەیارمەتی ئەحمەد کوردی لوبنانی هاوڕێی یەکێتی، بەرەو رۆمانیا بەڕێكەوتم".

وتیشی: "ئەوەی بۆچونمی تەواو بەرامبەر بەسۆشیالیزمی ئەو وڵاتانە گۆڕی، بینینی ئەم وڵاتە سۆشیالیستییەی ئەوروپای رۆژهەڵات بوو کە تووشی شۆكی كردم، وڵاتێکی سۆسیالیستیم بینی کە نغرۆ بوو لەگەندەڵیدا، هەر كەسێكت دەبینی خولیا‌و شەیدای جگەرەی کەنت‌ و پانتۆڵی جین‌ و ویسكی بوو، بۆیە بەحەسرەتەوە لەخۆم پرسی ئەمەیە ئێمە شەڕی بۆ دەكەین؟!".

خەبات لە رۆمانیاوە روودەكاتە هۆڵەندا، ئەو وتی: "ئەوكاتەی گەیشتمە هۆڵەندا 1ی ئایار‌و رۆژی پاشاش بوو، هەراو بەزمێکی زۆر بوو هاورەگەزبازیم لەسەر جادەکان دەبینی، بۆ ئەوکاتەی منێک کە لەلادێکانی کوردستانەوە چووبووم، زۆر نامۆبوو، بۆیە زۆر پەست‌ و بێزار بووم، بریارمدا بگەڕێمەوە بۆ کوردستان، بەڵام ئازادی مستەفا خۆشناو پێشنیازی بۆ کردم بچم بۆ نەمسا بۆ خوێندن باشە،  فوئادی مەلا مەحمود، زۆربەرێز بوو، هات بەشوێنما بۆ فڕۆكەخانە، كاک فوئاد وتی: هەشت ساڵە لێرەم، سەیرم لێهات وتم: چی؟ چۆن تەحەمولت كردوە؟ وتی: پەلە مەكە!. بەڕاستی واشبو، وردە وردە سەیرم كرد نەمسا زۆر ئارام‌ و بێدەنگە، بەپێچەوانەی هۆڵەنداوە كە شەوو رۆژ خەوی نەبوو".

ئەو كاتەی خەبات لەڤێنا نیشتەجێ‌ دەبێت، ژمارەی كورد لەنەمسا زۆر كەم دەبێ‌، تەنها ئەو كوردانەی لە پاش شکستی 1975 وەرگیرابوون و هەندێ کوردی ناوداری تر، وەك "وریا رەواندزی‌ و فوئادی مەلا مەحمودو كەریم پیرۆتی"، پاشان فازیل-ی براشی لەڤیەنا دەگیرسێتەوە، کاک نەوشیروان‌ و عومەر دزەییش  پێشتر لەوێ بوون.

كاتێك خەبات لەڤێنا نیشتەجێ‌ دەبێت، ماڵەكەی دەبێتە مەكۆی ئەو كوردانەی رودەكەنە نەمسا، ئەو وتی "لەبەرئەوەی ئێمە لە رووی ئابوورییەوە خێزانێكی بەتوانا بووین، باوك‌ و دایكم یارمەتییان دام ساڵی 1980‌ و شوقەیەكم لەڤێنا كڕی، كە لەشوێنێكی خۆش‌ و پڕ لەسەوزاییدا هەڵكەوتبو، من ئەوكات لەبەرێوەبەرایەتی كۆمەڵەی خوێندكارانی كوردستان لە دەرەوەی وڵات "ئاکسا" كارم دەكرد. كۆمەڵەكە کوردستانی بوو، خەڵکی هەموو پارچەکانی کوردستان، دەهاتن بۆ ئەوێ بۆ کۆنگرەکان‌، لەماڵەكەم دەمانەوە. شێخ ئەحمەدی سەرگەڵو بەلەشسوکی خۆی، بەردەوام مەنجەڵی گەورە گەورە نان‌ و خواردنی دروست دەكرد، چەند ساڵێکیش سەرۆکی مەڵبەندی کوردی ڤێننا بووم. پاشان لە 1990دا ریستۆرانتێكم لەناوەڕاستی ڤیەناشدا هەبوو".

وتیشی: "زۆری نەخایاند لەو هەلومەرجەدا ماڵەكەم بوە شوێنی حەوانەوە و مانەوەی كەسانی وەك مام جەلال، شێركۆ بێكەس، نەوشیروان مستەفا، شازاد سائیب، ملازم عومەر، برایم ئەحمەد، محەمەد رەسوڵ هاوار، فوئاد حسێن، مستەفا چاوڕەش، مامۆستا سەلام، پەرویزی ئازاد پور، فەرەیدون عەبدولقادر‌، شێخ دارۆ، سەعدی پیرە و عومەر شێخ موس، ناسری رەزازی‌ و زۆرێک لەو كوردانەی لە كوردستانەوە بەبرینداری یان لەوڵاتانی هۆڵەندا و سوید و بەریتانیا‌ و ئەڵمانیاوە لە هەشتاکانی سەدەی رابردوودا دەهاتنە نەمسا، هەندێ لەو کوردانەی ناکۆکیان لەگەڵ مندا هەبوو و دەیانویست مام جەلال ببینن، مام جەلال دەیگوت، کێ پێی خۆشە من ببینێت، ئەمە ماڵی منە".

خەبات ئاماژە بەوە دەكات كە پەیوەندی دۆستانەی لەگەڵ چەندین كەسایەتی پارتی-یشدا هەبوە كە لەنەمسا نیشتەجێ‌ بون، وەك "عارف تەیفور‌و ئازاد بەرواری‌ و كامەران موفتی‌ و سەباح زێباری"، ئەو وتی: "ئازاد بەرواری پەیوەندی لەگەڵ فازیل رەسوڵ باش بوو، فازیل دەیویست پەیوەندی لەگەڵ هەموو لایەك باش بێت، ئازاد بەرواریش بەهەمانشێوە كە ساڵی 1979 خەریك بو تیرۆر بكرێت، وایاندەزانی مەسعود بارزانییە، ئەوكاتە لەبیرمە كەریمی دادە مەنە و عەبدولمەلیك هاتبونە نەمسا، ئێمە نەماندەزانی بۆچی هاتوون، دوای ئەوەی تەقە لەئازاد بەرواری‌ و مەسعود بارزانی كرا وتیان ئەوان كردویانە و مخابەراتی عیراق پێیكردون، دوایی رۆشتن‌ و لەوێ‌ نەمان".

سەبارەت بەو كەسانەی چونەتە ماڵەكەی‌ و ماونەتەوە، خەبات وتی: "قادر دیلان‌ و ئیبراهیم ئەحمەد و محه‌مەد رەسوڵ هاوار میوانی زۆر پاك‌ و بێ‌ ئەرک بوون، شێركۆ بێكەس دانیشتنی خۆش بوو، بەڵام  ئەركی زۆر قورس بوو، مام جەلال جەوێكی زۆر خۆشی دروست دەكرد زۆر زۆر خۆش بوو، قاسملوش بەهەمانشێوە".

باس لەوەش دەكات لەبەر زۆری هاتوچۆی كوردەكان بۆ ماڵەكەی، تەنانەت هاوژینە نەمساوییەکەشی  بێزار بوەو بەجێیهێشتوە، خەبات وتی: "هاوژینەکەم هونەرمەند بوو، بێزار ببو لەهاتنی هەموو میوان‌ و هاتن‌ و چونەو بە کوردی دوان، رۆژێكیان وتی: "ئەم وەزعی كوردستانە لێی تێكداوین، کوردستان یەکەمە بۆ تۆ نەک من!".

روداوێكی گرنگ كە لەماڵەكەی خەبات-دا روویداوە، گەڕی یەكەم‌ و دووەمی گفتوگۆكانی نێوان قاسملوو تیمی دانوستانی كۆماری ئیسلامی ئێران بوە بەسەرۆكایەتی "سەحرارودی".

خەبات ئاماژە بەوە دەكات كە گەڕی یەكەمی گفتوگۆكانی نێوان قاسملوو نوێنەرانی كۆماری ئیسلامی ئێران لەماڵەكەی ئەو لە ڤێنا كراوە، ئەو وتی: "لەبیرمە لەخولی یەكەمی ئەم گفتوگۆیانەدا، كە مام جەلال هاتبوو، پێش ئەوەی ئێرانیەكان بێن بۆ كۆبونەوەکە، پێیوتم: فازیل بانگ بكە بۆم چونكە ئەمانە باش دەناسێ‌‌ و تەبیعەتیشیان شارەزایە، لەوێ‌ فازیلی مەلا مەحمودی به‌ ئێرانییه‌كان ناساند".

وتیشی: "ئەوكاتە كە قاسملوو مام جەلال‌ لەگەڵ ئێرانیەكان لە ماڵە‌‌كه‌ی من لە ژورێكدا خەریكی گفتوگۆ بوون،  شازاد سائیب‌ و سەعدی پیرە و شێخ ئەحمەدو چه‌ند براده‌رێكی تر لەژوورەكەی تر بووین. پۆلیسی نەمساشمان ئاگادار كردبۆوە بەنهێنی لەدەرەوە بەجلی مەدەنیەوە پاسەوانییان دەكرد. لەخولی دووەمیشدا بەهەمانشێوە".

خەبات باس لەوە دەكات كە پێش ئەوەی گەڕی سێهەمی ئەم گفتوگۆیانە بكرێت، گوایه‌ ئێرانیەكان بەفازیل رەسوڵیان وتوە، لەبەرئەوەی مام جەلال دەمی ناوەستێ‌ و باسی ده‌كا‌، پێمان باشە ئەو نەزانێ بۆ ئەوەی ئەم گفتوگۆیانە ئاشكرا نەبن، ئەو وتی: "ئێرانیەكان بەفازیلیان وتبو حەز ئەكەین تۆ بێیت نەك مام جەلال، ئەمیش ئەو نێوانگیریەی بەسەركەوتنێكی گەورەی زانیوە بۆ خۆی، شوێنی گەڕی دانوستانەكانی بەنهێنی‌ و بەبێ ئەوەی بەكەس بڵی گواستبۆوە بۆ ماڵی هاوسەری دووەمی، گومان دەكرێ‌ ئێرانیەكان پێش ئەنجامدانی گەڕی سێهەم‌ و بەر لە تیرۆر كردنی قاسملوو دوو هاوڕێكەی، چوبێتن زانیارییان له‌سەر ئەو شوقەیە كۆكردبێتە‌وه‌ كە رووداوەكەی تیا قەوماوە، بۆ ئەوەی ئامادەكاری تەواو بۆ تیرۆر كردنەكه‌ بەسەركەوتویی بكەن".

وتیشی: "كێشەكە ئەوەیە قاسملوش لای كەس باسی نەكردوە کە لەوێ كۆدەبنەوە، كاك نه‌وشیروان‌ و كاك شازاد سائیب وتیان پێش ئەوەی تیرۆر كردنەكە رووبدات فازیلمان بینیوە لەپاریس باسی هیچی نەكردوە، تەنانەت قاسملوش لای نوێنەری حزبی دیموكراتی كوردستان لە ڤێنا نەیوتوە گفتوگۆ‌ دەكەن، كت‌ و مت بەو شێوەیەی ئێرانیەكان داوایانكردبوو به‌بیانوی ئه‌وه‌ی ئه‌و دانیشتنه‌ خه‌تی ئیمام پێیهه‌ڵده‌ستێت، بۆیه‌ نه‌وه‌ك خه‌ته‌كانی تر لێیان تێكبده‌ن، بەمشێوەیە بێكەس كوژیان كردبون".

ئێستا خەبات گەڕاوەتەوە سلێمانی‌ و بەیەكجاری لە كوردستان دەژی، ئەو وتی: "هاتومەتەوە كوردستان‌و جارێكیتر ناگەڕێمەوە بۆ ئەوروپا، هیوادارم ئەوانەی لەئەوروپا دەژین هەوڵ بدەن خۆیان رێكبخەن‌ و رەوەندێكی بەهێزی كوردی دوور لە حزبایەتی دروستبكەن، چونکە ئەوروپا شاخی ئەم سەردەمەیە بۆ هەموو کورد".

وتیشی: "نەئەوروپا بەهەشتی سەرزەمینەو نەكوردستانیش دۆزەخی سەرزەمینە، ئەگەرچی ئەوروپا لایەنی زۆر جوانی هەیە، بەڵام وەك خۆم كاتژمێرێكی كوردستان بەهەموو ئەوروپا نادەم، هەرچەندە لەحەفتاكانەوە لەئەوروپا بووم‌ و خوێندنی دکتۆرام لەوێ تەواو کردووە و ریستۆرانتێكی زۆر گەورەم هەبوە‌ و لەگەڵ پارتی سەوزی نەمساویدا بووم، کە ئەو کاتە یەکەم کەسی بێگانە بووم بۆ شارەوانی ناوچەی خۆم هەڵبژێرام و زۆر باش ژیاوم، بەڵام هەر خۆم بەنامۆو غەریب زانیوە".


PM:03:57:14/07/2020














ئه‌م بابه‌ته 7200 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌



لێرەوە کۆمێنت بنوسە لە فەیسبوک دەردەکەوێت