نێچیرڤان بارزانی و سەفەرێكی دیكە بۆ بەغدا
ئاریان فەرەج
سیاسەتی بەرهەمدارهیچ نییە جگە لە حەوسەڵەی دان وستاندنی ماندوونەناسانەی نەرمی نوێن بەڵام پێداگرلەسەرماف وئیستحقاق. ئیدارەی ژیانی خەڵكیش لە هاوكێشەی ئاڵۆزو بەیەكداچووی سیاسەتدا بە بێ بیهن فرەوانی، گفتوگۆخوازی و لەدەرگادان و گەڕانی بێ ئۆقرە بەدوای بەرژەوەندیی و بژێوی و ئەمنیەت و ئبستقراردا، بەڕێوەناچێت. ئەوەش پێویستی بە دەستخستنەدەستی هەموان، نزیككردنەوەی دوورییەكان، رەواندنەوەی رق و گومان، راكێشانەوەی پردەكانی پەیوەندی و بیناكردنەوەی متمانە و دۆزینەوەی ئەو پانتاییە هاوبەشە هەیە كە ماف و بەرژەوەندی و دەستكەوت و وویستی هەموانی تێدا جێدەبێتەوە.
ئەگەر ئەم پێناسەیە بۆ سیاسەت و حوكمڕانی بەلای ئەولیای ئوموری گەلانی لەخەم رەخساوی دونیاوە جارێك راست بێت، ئەوا بۆ كوردی بەردەم هەڕەشە و هێشتا نەگەیشتوو بە كەناری ئارام، دەیان جار راستە.
نێچیرڤان بارزانی وا دەڕوانێتە سیاسەت، ئەو باوەڕی وایە لە مەیدانی سەختی سیاسەت و حوكمڕانیدا، كەس بێ هەڵە نییە، كەسیش بە تەنیا هەڵگری هەموو جوانی و راستییەكان و بەرامبەرەكەشی هەڵگری هەموو دزێوی و خراپییەكان نییە. هەر لەم پێودانگەشەوە بوو لە سەفەری رابردویدا بۆ بەغدا بە لایەنە عێراقییەكانی گووت: ئێمەش و ئێوەش هەڵەمان كردووە، دەبێ دانیان پێدا بنێین.
لە راستیدا گەر بە سەرێكی سارد و چاوێكی كۆبینەوە لە عێراق وكێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا بڕوانین، هەم هۆكاری كێشەكان دەبینین و هەم رێگەچارەش: عێراق ووڵاتێكە بەشەریكایەتی، كورد كە دەوڵەتی سەربەخۆی خۆی نییە، لەگەڵ عەرەبی عێراق پێكەوە دەوڵەتێكیان بە شەریكایەتی هەیە، كاتی خۆی نە رێگە درا عەرەب بە شیعە و سوننەشەوە بە تەنیا ئەو دەوڵەتەیان هەبێ، نە كوردیش كرا بە دەوڵەت، دوای سەد ساڵیش دیسان نە رێگە درا كورد ئەو شەریكایەتییە هەڵوەشێنێتەوە، نە رێگەش درا عەرەب ئەو ووڵاتە شەریكایەتییە بە تەنها لەسەر خۆی تاپۆ بكات، كەواتە قەدەرمان تا مەودایەك كە ئەوسەری جارێ دیار نییە، پێكەوە ژیانە. گرێبەستێك بۆ ئەم پێكەوەژیانە لە ئارادایە و پێی دەڵێن دەستور، دەستوریش (فیدرالیزم و دیموكراسیی تەوافوقی) وەك نەخشەڕیی ئەو شەریكایەتییە رەنگڕێژكردووە. ئەوەی سەرچاوەی كێشە و لێكنەگەیشتنی هەولێر و بەغدایە، بە دەرەجەی یەكەم تێنەگەیشتنی نوخبەی سیاسیی عەرەبە لە هەردوو چەمكی فیدرالیزم و دیموكراتیی تەوافوقی و تێنەگەیاندنی شەقامی عەرەبییە لەو دوو چەمكە، خەتاباركردنی كوردیش بەجوداخوازی و خۆحساب نەكردن بە عێراقی، بەشێكی زۆری هەر لەو تێنەگەیشتنەوە سەرچاوەی گرتووە. هەرئەو تێنەگەیشتنەشە ناوبەناو جڵەوی عێراق بەرەو مەركەزییەت و خۆسەپێنیی زۆرینە دەسوڕێنێ. كەچی ئەگەر تێگەیشتن هەبوایە، دەبوا كەس نەبێ نەزانێ كە نە دەوڵەتی شەریكایەتی مەركەزییانە ئیدارە دەدرێ و نە دیموكراتیی تەوافوقیش زۆرینە و كەمینە دەخوێندرێتەوە.
نێچیرڤان بارزانی لە روانگەی واقیعبینانە و تێگەیشتنی قوڵی لە دەوڵەتی شەریكایەتی، بێ دوودڵی، عێراق بە قوڵایی ستراتیجی كوردستان دەزانێ و پێی وایە كورد دەبێ لە سەروەری و هێز و توانای ئەو قوڵاییە ستراتیجییە كەڵك وەربگرێ و هاوڵاتیانی كوردستانیش وەك بەشێك لە هاوڵاتیانی عێراق، لە هەموو ئەو ماف و جیاووكانە سوودمەند بن كە هاوڵاتییانی دیكەی دەوڵەتەكە هەیانە.
ئەو روانگە واقعبینە لێمان دەخوازێ زهنییەتی خۆمان بە ئاڕاستەیەكدا ببەین كە ( لاوازی و بێ هەیبەتی و شپرزەیی بەغدا) نەك هەر بە خێر و قازانجی كوردستان نەینین، بەڵكو دەبێ دڵنیابین كە هەر لاوازییەكی ئەو قوڵاییە ستراتیجیە، لاوازی و تەنانەت مەترسیشە بۆ سەر كوردستان( گەر عێراق بەهێز و هەیبەت و سەرحاڵ بوایە، هێرش و پەلامار و لەشكركێشی بۆ سەر كوردستان وەك بەشێك لە خاكی عێراق، وا ئاسان و بێ منەت نەدەبوو).
گەر ئێمەی كورد بە باوەڕەوە ئەو راستییەی سەرەوەمان قبوڵ بێت، دەتوانین بە دەنگێكی دلێرەوە بە نوخبە و شەقامی شەریكە عەرەبەكەمان بڵێین: وەك چۆن ئێمە لاوازیی بەغدا، وەك سەرچاوەی هێز بۆ خۆمان نابینین، ئێوەش دەبێ دەست لەو باوەڕە نەزۆكە هەڵگرن كە پێیوایە (ئابڵوقەدان ولاوازكردن و كاڵكردنەوەی فیدراڵیەتی كوردستان وهەژاركردنی خەڵكەكەی و ئینكاری مافە دەستورییەكانی)هەیبەت و هێز و سیادە بۆ بەغدا دەگێڕێتەوە.
چارەسەر گەیشتنی هەردوولامانە بەو باوەڕەی: نە ئەوان بە ئیفلیجكردنی گەشەی كوردستان، گەشە دەكەن و بەهێزدەبنەوە، نە ئێمەش لە ژیر ئاستەنگ و ئابڵوقەی ئەواندا دەتوانین درێژە بەگەشەی خۆمان بدەین.
هەر لەو پێودانگەشەوە دەبێ پشتیوانی پەرەسەندنە ئیجابییەكانی بەغدا و هاتنەسەركاری حكومەتی نوێ بین بە ئومێدی بەهێزبوونی سەروەری و هێز و پێگەی هەرێمی و جیهانیی عێراق بۆ ئەوەی چاوەڕوانیشمان لەوان هەبێت كە چیتربە چاوی نكۆڵی و گومان لە مافە دەستورییەكانمان و ئیستحقاقی شەریكایەتیمان نەڕوانن و گەشە و پەرەسەندنی هەرێم بە گەشە و پەرەسەندنی بەشێكی ووڵاتەكەیان بزانن و ئافەرین و پشتیوانی لێبكەن.
سەرۆكی هەرێم بەدوای چارەسەرێكەوەیە كە لەسەر بنەمای ئەو باوەڕو متمانە هاوبەشە و رۆحی راستەقینەی شەریكایەتی هەڵچنرابێت، تا ئەو باوەرە پتەوتر بچەسپێ، زەمینەی چارەسەری كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا باشتر دەرەخسێ.
AM:11:14:23/11/2022
ئه‌م بابه‌ته 1596
جار خوێنراوه‌ته‌وه
هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی