لەم نێوانەدا كورد چیدەكات

‌نەبەز گۆران


_1_
دوو رۆژ بەر لە ئێستا، سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایشی پەڕلەمانی ئێران، وتی:" بە كورتی بەشوێن تۆڵەكردنەوەدا دەگەڕێین، نەك هەڵگیرساندنی شەڕدا." پێناچێت بیانەوێت شەڕەكە گەورەبكەن، لە هەموو حاڵەتێكدا ئەم قۆناغە بۆ سیستەمی ئاخوندی ئێرانی لەناوخۆدا زۆر پێویستبوو، كەرنەڤاڵێكی گەورەی رێكخستووە و كۆی شارەكانی هێناوەتە سەر شەقام، ئەو توڕەبوون و نارەزاییەتییەی لەسەر سیستەمەكە هەبوو، لەرێگای گوتارێكی ئایدۆلۆژییەوە گۆڕاوە بۆ شیوەنكردن بۆ مانەوەی سیستەمەكە. مەرگی كەسێك دەبێتە فەزایەكی كەرنەڤاڵی و لەناوخۆدا نارەزاییەتییەكان ناهێڵێت و پاڵەوانێكی ئایدۆلۆژی دروستكردوە و، كۆی شەقامی خستوەتە خرۆشانەوە و میدیاییەكی ئایدۆلۆژیش سەرقاڵی فڕێدانی گوتارە. واتە: لەرووی ناوخۆیییەوە ئەم كوشتنە، بووە وزەیەك بۆ سەرلەنوێ‌ پەیوەستبوونەوەی سیستەمەكە لەگەڵ شەقامدا.

لە وتاری كچەكەی _قاسم سلێمانی_ كە وتارەكە بۆی نووسراوە ئاماژە بە سیاسەتی سیستەمەكەیە بۆ دەرەوە و، كچەكەی تەنها خوێنەر بوو، لەو وتارەدا جوڵە سەرەتاییەكانی _ئێران_ بەباشی دەردەكەون. دەیانەوێت لە قۆناغی یەكەمدا خۆیان راستەوخۆ دەستیان لە تۆڵەكردنەوەكەدا نەبێت، بەڵكو سێبەرەكانییان لە رۆژهەڵاتدا بەو ئەركە هەڵسن. ناوی كۆی ئەوانەی لە وتارەكەدا هاتبوون، بریتیبوون لەو هێزە سێبەرانەی لەناوچەكەدا هەن و راسپێدران هەڵسن بە تۆڵەكردنەوە. بێگومان جوڵەی یەكەمی _ئێران_ دەركەوت، هێزە سێبەرەكانی راسپاردوە بەشێوەی سیاسیی و پاشان بەشێوەی كردەیی، كاربكەن بۆ تۆڵەكردنەوە. لە تارەكەدا بەهیچ جۆرێك جەختی لەوە نەكرد _ئێران_ خۆی هەڵدەستێت بە كردەی تۆڵەكردنەوە، لەم ئاماژەیەدا دەردەكەوێت پرۆژەی پەرچەكردارەكە لە پێشدا ئەویتری سێبەر ئەنجامی بدات و جوڵەكانی خۆی بكات، گەر جوڵە و كردەكانی جێگای رەزامەندیبوون، ئەوا پێویست ناكات خودی دەسەڵاتەكە خۆی بكەوێتە جوڵەی تۆڵەكردنەوەوە، واتە: جوڵەی یەكەم لە رۆژی كوشتنەكەیەوە دەستیپێكردوە و سێبەرەكانی لە ناوچەكەدا كەوتوونەتە خۆ سووركردنەوە و هەڕەشە كردن، بزانین خۆ سووركردنەوە و هەڕەشە كردنەكانیان دەبێتە چی؟ پاش دەرئەنجامی ئەم سیناریۆیە سیناریۆی دووهەم دێت. ئەمما بە پێی سروشتی سیاسەتیان، سروشتێكی فرەش چنانەی هەیە، پەلەیان نییە و بە هێمنی كاری خۆیان دەكەن، لێ‌ نایانەوێت شەڕەكە گەورەبێت و تەنها تۆڵەیەكیان دەوێت بۆ گەڕانەوەی شكۆی سیستەمە ئاخوندییەكە، لە ناوچەكەدا. لەناوخۆشدا مەرگی كوژراویان كرد بە مەرگی پاڵەوانێك بۆ وزە پێدانەوە بە دەسەڵات. هەر ئەمڕۆش، راگەیەنرا (200) میلۆن یۆرۆ لە كۆتایی ساڵدا خەرجكراوە بۆ _سوپای قودس_ واتە جارێكی دیكە شەڕەكە دەخەنەوە دەرەوەی خۆیان و لەرێگەی سێبەرەكانەوە جوڵەی نوێ‌ دەست پێدەكات. (خوێنەری بەرێز: بۆ زانیاریت، سوپای قودس، كردە و ئامانجەكانی لە دەرەوەی دەوڵەتی ئێرانە، هیچ جوڵەیەكی لەناوخۆدا نییە.)
_2_

پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەی وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بە هەرێمەوە، پەیوەندییەك بوو بۆ ئەوەی كورد بخاتە ناو گەمەكەوە، بێگومان كورد هەمیشە خۆی دەخاتە ناو گۆڕەپانێكەوە، كە هی ئەو نییە. هیچ پێویستی نەدەكرد كۆی فراكسیۆنەكان نەچنە ناو دانیشتنەكەی پەرلەمانەوە، دەبایە بەشێكیان بچن و كۆی هێلكەكان نەخرێنە سەبەتەی ئەمریكاوە. سیاسەتی ئەمریكا بە تایبەت لەم ئیدارە نوێیەدا، سیاسەتێكە جێی متمانە نییە، دوو رووداوی نزیك لە سەردەمی بانگەشەی_ریفراندۆم_ سەردەمی هێرشی _توركیا_ بە رەزامەندی ئەمریكا بۆ _رۆژئاوا_ بەسن بۆ ئەوەی تێبگەین ئەم زلهێزە بەردەوام بە پێی بەرژەوەندییەكانی خۆی مامەڵە دەكات و، كورد ئامانج نییە بۆی و تەنها كەرەستەیەكە بۆ كاتی پێویست بەكاری بهێنێت و هیچ كاتێكیش جێگای متمانە نییە. بەوە ناسراوە هەمیشە هاوپەیمان و دۆستەكانی خۆی بەجێدەهێڵێت و پەڕوباڵیاندەكات و دەیانخاتە ناو قەفەسێك دە دەیانداتە دەست نەیارەكانیان.

دەبێت لەوە تێبگەین_عێراق و ئێران_ دراوسێی ئێمەن. (باراك خانا) لە وتارێكیدا دەڵێت: " ئێمە دەتوانین سیاسەت بە ویستی خۆمان هەڵبژێرین، ئابووریی بە ویستی خۆمان بەرێوە ببەین، ئیدارە بە ویستی خۆمان هەڵبژێرین، بەڵام ناتوانین دراوسێكانمان بە ویستی خۆمان هەڵبژێرین." ئەم دوو دەوڵەتە پڕ كێشەیە دراوسێی ئێمەن، خۆ گونجاندن لەگەڵیان هەوڵێكی سیاسیانەی ژیرە. چوونە ناو بەرەیەكەوە بۆ دروستكردنی كێشە لەگەڵ ئەم دوو دراوسێیەدا، ئیشی سیاسیی ژیر نییە. هەرچۆن سووننەكانی _عێراق_ لەم ململانێیەدا بینەری بەرێزن، پێویست ناكات كوردیش لەو بینەری بەرێزە بچێتە دەرەوە و وەك پەندەكە دەڵێت: "خۆی بكات بە سورەی بەرلەشكرد." لەلایەك شیوەنكردن بۆ پرسەكەی و لەلایەك دژ بە سیاسەتەكانی، ئەمە خۆ فریودانە و _ئێران_یەكانیش هێندە نەزانن نین، لەم دەمامكە سیاسییانە تێنەگەن. ئەگەر بریاربێت _عێراق_یە شیعییەكان ئەو هەڵەیە بكەن هێزەكانی _ئەمریكا_ ناچار بە كردنە دەرەوە بكەن، (كە ئەمەیان پێناكرێت) كوردیش لەم هەرێمە بە بێ‌ دیكۆمێنتێكی گرنگ مەجبور نییە زەوییەكەی خۆی بكاتە شوێنی حەوانەوەی ئەمریكاییەكان و دراوسێكانی بانگات بۆ سەر زەوییەكەی تا لەوێ‌ شەڕی خۆیان بكەن.

كێ‌ دەتوانێت بەڵێن بدات دوای هەڵبژاردنەكانی ئەمریكا، جارێكی دیكە گفتوگۆ لەنێوان هەردوولادا رووناداتەوە؟ تەلەفۆنكردن و پەیامی بێ‌ بەڵگەیی بۆ دڵنیابوون و هاوكاری كردن، یەكێكە لەو سیاسەتە ناروونەی بەردەوام حیزبی كوردی پێفریودراوە و، خراوەتە ناو بازنەیەكەوە كە بازنەی ئەو نەبووە. نە ئەمریكایەكان جێگای متمانەن، نە ئێرانییەكان. سیاسەتكردن لەم ناوچەیە بەم جۆرەیە: سەبەتەكەی خۆت پڕكە لە داخوازی، هەر لایەك پێویستی پێتبوو، لەبری ئەنجامدانی كردەیەك بۆی، داخوازییەكی پێ جێبەجێ بكە.
_3_
هێشتا هیچ شتێك رووینەداوە، تەنها كارەكتەرێك و كۆمەڵێك سێبەری كوژراون، لە چەندین شوێنەوە ترس و دڵە راوكێ و وەهمی شەڕێكی گەورە بڵاو دەكرێتەوە. ئەو دۆخە سایكۆلۆژییەی بەشێك لە مرۆڤی كورد تێیدا دەژی، دۆخێكە بەردەوام لە ئامادەباشیدایە بۆ شەڕێكی گەورە و ترس لە شەڕی گەورە سەرتاپای بوونی داگیركردوە، هەوڵدان بۆ فراوانكردنی ئەم ترسە و بانگەشە كردن بۆ شەڕی گەورە، ئەكرێ ئیشی ئەوانە بێت لەناو ئەو دۆخە سایكۆلۆژیەدا دەژین. نە خۆ شێواندنی دەوێت، نە پێویستیش بەو ترسە گەورەیە لە هەركردەیەكی كوشتندا ئیدی ناوچەكەت لێببێتە ئاگر. بەشێكی زۆری ئەوانەش لە میدیاكانەوە سەرقاڵی پەخشكردنەوەی ترسن، دوای ئیشەكەیان خەریكی ژیانی ئاسایی خۆیانن! گرێكیان بۆ دروستبووە، بە بڵاوكردنەوەی ترس ئیدی ئەو گرێ سایكۆلۆژییەیان دادەمركێتەوە. (ئەمانە تەنها لەرووی سایكۆلۆژییەوە خوێندنەوەیان بۆ دەكرێت.)

نزیك دەبینەوە لە هەفتەیەك بەسەر رووداوەكەدا، جگە لە كردەیەكی تەكنۆلۆژی بۆ لێدان لە قافڵەیەكی دیاریكراو، هیچ شتێكی نوێ‌ رووینەداوە. نە ئەمریكایەكان بانگەشەی شەڕە گەورە دەكەن، نە ئێرانییەكان. هەردوولا لەناوچەكەدا لەرێگەی كردەكانیانەوە خەریكی خۆ بە هێزكردنن.(گەر بەریەكیش بكەون، بەریەكەوتنەكە لێدانە لە شوێنی دیاریكراو، كە ئەمە زۆر دورە رووبدات.) مانۆڕەكانیان بەردەوامن و تەنها پیشاندانی هێزی خۆیانە بۆ یار و نەیاریان. پرۆژەكەشیان بەو جۆرەیە شەڕەكان بخەنە دەرەوەی دەوڵەتەكانی خۆیان و جگە لە دوو وڵاتی داگیركەری بەردەوام كێشە دروستكەر و گوێزەرەوەی شەڕ و كوشتن بۆ شوێنی دیكە، هیچ بەرهەمێكی دیكەیان نییە. ئەوەی لەم نێوانەدا بیەوێت خۆی یەكلایی بكاتەوە، تووشی كێشەی ئەویتریان دەبێت. ئەم دوو دەوڵەتە دەبێت وەك دوو ماركێت مامەڵەیان لەگەڵ بكەیت، چیت ویست وەریگریی و لەبەری وەرگرتنەكە حەقی ویستراوەكەت بدەیت. كوردەكان لەنێوان ئەم دوو ماركێتەدا بەم جۆرە مامەڵە نەكەن، بێگومان هەڵەكانی پێشوتر دووبارە دەكەنەوە.


PM:07:00:07/01/2020

ئه‌م بابه‌ته 2084 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌



هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی