ئەو کاڵایەی ئەمڕۆ بازاڕی گەرمە

لە سەردەمێکدا کە گۆڕانکاریەکان خێرا تێپەڕ دەبن و مەعریفە ڕۆژانە جارێکی تر پێناسەی بۆ دەکرێتەوە ، دیمەنێکی نامۆ لە مەیدانی ڕاهێناندا سەریهەڵداوە کە ئەویش ئەوەیە:  ناوەندەکانی ڕاهێنان ئێستا کاڵایەکی نوێ نمایش دەکەن کەزۆر بەئاسانی و خێرا ڕەواج پەیدا دەکات، کاڵاکەش بریتیە لە :  پرۆگرامەکانی ( پێگەیاندن و ئامادەکردنی ڕاهێنەران )، ئەو ناوەندانە ئەم پرۆگرامانە وەک عەسای سیحری پیشان دەدەن و ، بەڵێن بەوانە دەدەن کە بەشداری لەوانەکاندا دەکەن  دوای پێنج ڕۆژ یان هەفتەیەک دەبنە ڕاهێنەرێکی بەتواناو لێهاتوو ، کە دەتوانێ لەسەر ستەیج بوەستێ و، هۆڵێک بەڕێوە ببات و هەموو گرفت و بەربەست و مەترسیەکانیش چارەسەر بکات ! هەندێک ئەم حاڵەتە بە دیاردەی ( ڕاهێنەری جانتا ) وەسف دەکەن ، ڕاهێنەری جانتاش بەوکەسە  دەوترێت کە بۆچوونی وایە خولێکی کورت بۆ (ئامادەکردنی ڕاهێنەران) بەسە بۆ هەڵگرتنی نازناوی (شارەزاو پسپۆڕ)، ئەم کاڵایە کە ئێستا ناوەندەکانی ڕاهێنان بازاریان بۆ گەرم کردووە بۆتە قەیرانێکی پیشەیی و هەڕەشەیە بۆسەر ناوەڕۆک و ماناو ئامانجەکانی ڕاهێنانیش .. چونکە کڕیاری ئەم کاڵایە ( واتە بەشداربووی پرۆگرامەکە ) دەبینی خێرا کارتی چالاکیەکان چاپ دەکات و ، پێگەو سەکۆیەکی ئەلیکترۆنی دەکاتەوەو دەست دەکات بە کۆکردنەوەی وێنەکانی سایت و سەکۆکان و ،  دووبارە ڕێکخستنەوەی جارێکی تری ئەو زانیاریانەی وەریگرتوون لەملاو لەو لا ، وەک ئەوەی ڕاهێنان تەنها بڕوانامەیەک بێت لەسەر دیوارەکان هەڵواسرێت ، یان کارت و بلیتێک بێت قوتابی بەشداربوو لەو پرۆگرامانە بەرەو جیهانێکی تر بگوازێتەوە کە پێشتر خەونیشی پێوە نەبینیوە !!

بێ گومان ئەم دیاردەیە بەس بەتەنها ناوبانگ و نرخ و سەنگی ڕاهێنان ناشیرین و کەم ناکاتەوە ، بەڵکو ڕێگە خۆشکەرە بۆ کەسانێک کە هیچ شوناس و زانیاریی وشارەزاییەکیان نیە بڕۆنە مەیدانێکەوە کە لەسەر بناغەی ( مەعریفەو پابەندیی و پەیامداریی) بنیاتنراوە .. ئەڵبەتە گرفت لە خودی پرۆگرامەکەدا نیە ، بەڵکو گرفت لەو وەهمەدایە کەبە پرۆگرامەکەوە پێچراوەو تەسویق دەکرێ بۆ بەشداربوان بەوەی کە ئەمە ئیتر تاکە دروازەیە بۆ بەرەو ( ئەستێرەیی بوون ) ، لەکاتێکدا ئەو پرۆگرامە تەنها هەنگاوێکی سەرەتاییە لە کاروان و ڕێگایەکی دوورو درێژ  ،  ئەم پرۆگرامە هیچ نیە تەنها سەرەتایەکی تیۆریی نەبێت کە کۆمەڵێک خاڵی بنەڕەتی گشتی لەخۆگرتووە وەک  : چۆن نمایشێک دیزاین دەکەیت ؟ چۆن ناوەڕۆکێک سازو ئامادە دەکەیت ؟ چۆن ڕاهێنان پێناسە دەکەیت ؟ لەکاتێکدا  پرۆگرامەکە میکانیزم و ئامرازەکانی ڕووبەڕوو بوونەوەی مەترسیە گەورەکان و گرفتە ئاڵۆزەکانی نێو هۆڵەکە نابەخشێتە بەشدار بووەکانی ، هەروەها بەشداربوو ناکاتە کەسێکی کاریزما و ، زمانێکی جەستەیی بەهێزی پێ نابەخشێت ، توانای ئەوەی پێ نابەخشێت چۆن بەسەر وێستگە سەختەکاندا زاڵ ببێت !! سەرەڕای هەموو ئەمانە پرۆگرامەکە لە ژێر پەردەو ناونیشانی ( ئامادەکردنی ڕاهێنەران ) دا دەفرۆشرێت و بازاری گەرم دەکرێت  ، وەک ئەوەی پێمان بڵێ :  هەرکەسێک پرۆگرامی خوێندنەکە تەواو بکات لەکت و پڕێکدا دەبێتە پسپۆڕو شارەزایەک کە چەند کۆمەڵە خەڵکێکی بێ ئەندازە بەڕێوە دەبات ! بەم شێوە ڕاهێنان — لەهەندێک ژینگەدا — لە پەیامێکی بەرپرسیارانەوە دەگۆڕدرێ بۆ بازرگانیەکی هەرزانی بێ بەها ..

بەداخەوە هەموان دەبینین کەچۆن ئێستا هەندێک ناوەندو لایەنی لێپرسراو لە ڕاهێنان مۆڵەتنامە دەدەنە ئەوانەی کە تەنها لە سیڤیەکانیاندا بڕوانامەی ئامادەکردنی ڕاهێنەران ( TOT) یان هەیە ، وەک ئەوەی ئەم مۆڵەتنامە کاغەزییە بەتەنها بەس بێت بۆ سەلماندنی شارەزایی و تواناو لێهاتوویی ! گومانی تێدا نیە ئەم هەڵەو گرفتە ئەم مەیدان و بوارەی بەچەندین ڕاهێنەری ساختە قەرەباڵغ کردووە کە هیچ مومارەسەیەکی کردەییان ئەنجام نەداوەو ڕۆژێک لەڕۆژانیش نەیانتوانیوەو ناشتوانن بابەت و ناوەڕۆکێک دابڕێژن ، لەکاتێکدا چەندین کەسی خاوەن بەهرەو تواناو شارەزایی ڕاستەقینە لەپشت بیرۆکراسیەتێکەوە ون بوون کە دان بەهیچ شتێکدا نانێت جگە لە مۆڵەتنامەو بڕوانامەی ڕواڵەتیی نەبێت .

ئاشکرایە لەئاستی جیهاندا  چەندین ئەزموونی بەهێز و قوڵی نێودەوڵەتیی هەن کە  سەرکەوتوو بوون لە پێگەیاندنی  ڕاهێنەرانی ڕاستەقینەی ئەکتیڤی کاریگەردا  کە زۆر جیاوازن لە دیمەنی ئەو دیاردەیەی لە وڵاتی ئێمەو وڵاتانی تریشدا  بەدی دەکرێت  ، بۆ نمونە  :

لە بریتانیا پەیمانگای (  CIPD )  فێربوون و جێبەجێکردن هەیە  ،  کە پرۆگرامێکی  دوور مەودایەو ،  بڕوانامەی( ڕاهێنەری پیشەیی )  باوەڕ پێکراو نابەخشێتە هیچ بەشداربوێک تەنها دوای ئەوە نەبێت بتوانێت تواناو لێهاتوویی خۆی بسەلمێنێت لە داڕشتن و دیزاین کردنی چەندین بەرنامەو پرۆگرامی جیاوازدا ، لەگەڵ تێپەڕاندنی تاقیکرنەوەو هەڵسەنگاندنێکی سەخت لەلایەن لیژنەیەکی پسپۆڕی تایبەتەوە..

لە ئەمریکادا  :  کۆمەڵەی پەرەپێدانی بەهرەکان ( ATD ) هەیە کە ڕاهێنەرێک ئامادە دەکات بتوانێت چەندان کەرەستەو ئامرازی کاریگەریی هەڵسەنگاندن تاقی بکاتەوە ، بتوانێت بیسەلمێنێت خاوەن مومارەسەی پراکتیکیە لەچەندین بواری کاریگەری جیاوازدا.

لە کەنەدا  :  ڕاهێنەر بەچەندین قۆناغی سەختی هەڵسەنگاندنی ساڵانەدا تێپەڕ دەکات که شێوازی ڕاهێنانەکانی و کاریگەریان لەسەر بەشداربووان و ڕادەی تازەگەریی لە زانیاریەکانیدا لەخۆ دەگرێت !

لە فیللەندا  :   ڕاهێنەر لە چەندین پڕۆگرامی جیاوازدا بەشداری دەکات  کەچەندین مانگ درێژەیان هەیە و تاقیکردنەوەی قورس تیایاندا ئەنجام دەدرێت.

ئەم نمونانە سەلمێنەری ئەو ڕاستیەن کە ئامادەکردنی ڕاهێنەری ڕاستەقینە کارێکی ئاسان نیە ، بەڵکو ئەوە ئەرکێکە خۆی لە چەند پرۆگرامێکی جیاوازی وردو بەهێزو گشتگیری هاوچەرچ و ، ژمارەیەک تاقیکردنەوەی سەخت و ، تێپەڕاندنی چەندین قۆناغی پراکتیکیی پلەبەندیی لەخۆگرتووە !

لەڕاستیشدا کڕیاری ئەم کاڵایە کە لەسەرەتاوە ئاماژەمان پێ کرد بەس بەتەنها زەرەر لەخۆی نادات ، بەڵکو  ناوبانگی پیشەی ڕاهێنانیش بەتەواوەتی لەکەدار دەکات ، چونکە دەبێتە هۆی شڵەژاندنی بەشداربوان و لەدەستدانی نرخ و سەنگی ڕاهێنان لەلایان ... شوناسی ڕاهێنەریی جانتایەک نیە بکڕدرێت ، خولێکی هەفتانەیی نیە بەشداری تێدا بکرێت ، بڕوانامەیەک نیە لەسەر دیوار هەڵواسرێت ،  شوناسی  ڕاهێنەریی فەلسەفەیەکە ڕاهێنەر تەبەننای دەکات و بەرجەستەی دەکات ، هەروەها تێڕوانینێکە ڕاهێنەر لە ئەنجامی شارەزایی و سەلیقەو زانیاریەکانیدا دایدەڕێژێت ،  کاروانێکی دوورودرێژە لە فێربوونی بەردەوام ..

پێناسی ڕاستەقینەی ڕاهێنەریی ئەوەیە  :  ڕاهێنەر بزانێت لە کوێدا دەوەستێت ، قوتابیان و بەشداربوانی بەردەستی بەرەو چ ئاراستەیەک دەبات ، چۆن کاریگەری و ئاسەوار لەسەر هۆشیاری و زیهن و ڕەفتاریان دروست دەکات .. ( مەیدانی ڕاهێنان ) ئەمڕۆ  لەهەر ڕۆژێکی تر زیاتر پێویستی بە دەنگێکی بەرزی ڕەخنە هەیە کە هاوار بکات بەڕووی ئەم دیاردەیەدا و بڵێت :  ئیتر بەسە یاری کردن و گاڵتە کردن بەم پیشە گرنگ و پیرۆزە !

پێویستە کۆمەڵگا هۆشیار بێت ، دەزگاو دامەزراوە جیاوازەکانیش چەند خاڵ و  مەرج و پێوەرو  میکانیزمێکی شیاوو توند بگرنە بەر بۆ دەستنیشانکردنی ڕاهێنەران ، پێویستە لەسەر ئەوانەش کە دەچنە نێو خول و ڕاهێنانەکانەوە ئەو پرسیارە ئاراستەی خۆیان بکەن کە : ئایا ئەوان لەبەردەم کێدا وەستاون ؟ ئایا ئەو کەسە بەڕاستی ڕاهێنەرە ، هەڵگریی شوناس و تێڕوانینە ؟ یان نەخێڕ .. تەنها (جانتا هەڵگر ) ێکەو ئێرەو ئەوێ دەکات بێ هیچ سوودو  بەرهەم و کاریگەریەک؟

لەبیرمان نەچێت مەترسیدارترین شتێک ڕووبەڕووی ڕاهێنان بوەتەوە لەم ڕۆژەدا کەمی بەرنامەو پرۆگرامەکان نیە ، بەڵکو زۆرو بۆری ڕاهێنەرانی بێ شوناسە ، ڕاستە ئەوانە کورسیەکان پڕ دەکەوە ، بەڵام عەقڵەکان خاڵی دەکەنەوە!

ئێستا ئەو پرسیارەی کە بەکراوەیی دەمێنێتەوە ئەوەیە : ئایا ئێمە ڕازی دەبین ڕاهێنەرانێک سەرکردایەتی داهاتوومان بکەن کە وەهم لە جانتاکانیاندا دەفرۆشن ؟ یان داوای شوناسێکی ڕەسەنی ڕاستەقینە بکەین کە ( ڕاهێنان ) بکاتە پردێکی ڕاستەقینە بۆ پەڕینەوە بەرەو گۆڕانکاریی؟

PM:01:44:09/10/2025

ئه‌م بابه‌ته 1376 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌

هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی