دەربارەی چاوەڕوانی مرۆڤی مۆدێرن
شەنگار سابیر
چاوەڕوانی دوعای بێدەنگی مرۆڤی مۆدێرنە. لەگەڵیدا لە خەو هەڵدەستێت و دەیباتە ناو ژاوەژاوی شەقامەکانەوە و شەوانە لەگەڵیدا دەیخاتە سەر جێگا. چاوەڕوانی، بۆ ئەو، بیرکردنەوەیەکی تێپەڕ نییە بەڵکو خودی ئاسۆیە- ئەو پێی وایە ژیان پەیامێک، ڕزگاربوونێک، وەڵامێکی زۆر دواکەوتوو دەگەیەنێت. ئەوە برسێتییە کە مانا بە ماندووبوونەکەی دەبەخشێت، بەناو شاشە بێکۆتاکاندا دەسوڕێتەوە، چاوەڕوانی هەواڵ، بۆ ناسینەوە، بۆ خۆشەویستی.
بەڵام ئەم چاوەڕوانییە چییە؟ ئایا سێبەری گۆدۆ نییە، کە بەسەر سەدەی بیستەمدا درێژ دەبێتەوە و بۆ ناو سەدەی ئێمە؟ گەمژەکانی بێکێت، لە تەنیشت دارێکەوە وەستاون، چاوەڕێی ئەو کەسە دەکەن کە هەرگیز نایەت، چیتر کەسایەتی بێمانا نین لە شانۆیەکی ئاڤانگاردەوە. ئەوان ئێمەین، بە ملیارەها چەند هێندە، چاوەڕێی ڕزگارکەری گەورەین: کار، شۆڕش، عەشق، جەستەی کامڵ، یۆتۆپیای بەڵێنی بازاڕ، یان سیاسەت، یان ئیمان. شێوەی چاوەڕوانی گۆڕاوە، بەڵام بۆشاییەکەی وەک خۆی ماوەتەوە.
لەگەڵ ئەوەشدا جیاوازی هەیە. ئیستراگۆن و ڤلادیمێر دەزانن چاوەڕێن. بێزاری خۆیان، بێهودەیی خۆیان، گومانەکانیان کە گۆدۆ ناگات، دەدوێن. بەڵام مرۆڤی مۆدێرن دان بەوەدا نانێت. چاوەڕوانییەکەی بە پێشکەوتن، وەک بەرهەمهێنان، وەک "پلاندانان" دەپۆشێت. چاوەڕوانییەکەی بە ئەپ، ساڵنامە، وەبەرهێنان، ڕۆتینەکانی هۆڵی وەرزش، ڕێوڕەسمی دیجیتاڵی پۆشراوە. بە پێچەوانەی گەمژەکانی بێکێت، ئەو لە شوێنی خۆیدا نەوەستاوە- ڕادەکات، کاردەکات، بەکاردەهێنێت- بەڵام هەمیشە بە هەمان هیوای نەوتراوەوە: کە دواجار شتێک ڕوودەدات، کە ژیانی بە گرنگییەوە دەکرێتەوە.
لێرەدایە کە چاوەڕوانی دەبێتە دڕندەیی. بۆ مرۆڤی مۆدێرن چاوەڕوانی بێکۆتایە بەڵام گەیاندن هەمیشە دوادەخرێت. ژیانی وەک شاشەیەکی هەمیشەیی "بارکردن" پێکهاتووە. سەرمایەداری لەسەر ئەم حاڵەتە هەڵپەسێردراوە گەشە دەکات: هەموو ڕیکلامێک بەڵێنی گۆدۆ بە میتافۆڕ دەگێڕێت- "دەگات، تەنها چاوەڕێ بکە، تەنها بکڕە، تەنها باوەڕ بکە." بەم مانایە چاوەڕوانی کەمتر بووەتە کارەساتێکی بوونگەرایی نەک میکانیزمێکی سیاسی، شێوازێک بۆ هێشتنەوەی تەواوی دانیشتووانەکان لە گوێڕایەڵیدا، چاوەڕوانی نۆرەی خۆیان، پشکی خۆیان، دانپێدانانیان.
بەڵام هێشتا لەناو ئەم ئابوورییە چاوەڕوانییە بێکۆتایەدا، گەورەیییەکی کارەساتبار دەمێنێتەوە. چاوەڕوانیکردن بریتییە لە بەرەنگاربوونەوەی نائومێدی. تەنانەت کاتێک هەموو شتێک پێشنیاری ئەوە دەکات کە هیچ نایەت، مرۆڤ بە ئەگەری هاتنیەوە دەلکێت. بەم پێیە چاوەڕوانی هەم نەفرەتی ئێمەیە و هەم بەڵگەی ژیانمانە. ڕەنگە چاوەڕوانی مرۆڤی مۆدێرن لە فیگەرەکانی بێکێت سادەتر بێت، بەڵام توندوتیژترە، بێئارامترە. گۆدۆ لە دوورەوە بێدەنگییەک بوو؛ چاوەڕوانی مۆدێرن بۆردومانێکی ڕۆژانەیە بۆ بەڵێنەکان کە هەرگیز ناچنە ناو ئامادەییەوە.
کەواتە ئایا چاوەڕوانی مرۆڤی مۆدێرن هەمان چاوەڕوانی گۆدۆیە؟ بەڵێ و نەخێر. هەردووکیان چاوەڕێی ئامادەنەبوون دەکەن، هەردووکیان لە سەردەمی "هێشتا نییە"دا بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ هەڵپەسێردراون. بەڵام چاوەڕوانی بێکێت ڕووت بووەوە، نزیک بوو لە بێهودەییەکەیدا پیرۆز بێت. چاوەڕوانی ئێمە، بە پێچەوانەوە، تێر و پارەدارە، خۆی لە ئامانج پۆشیوە. لە کوێدا ئیستراگۆن و ڤلادیمێر دەڵێن "چاوەڕوانین” مرۆڤی مۆدێرن دەڵێت "من پێشدەکەوم”. بەڵام هەردووکیان لە یەک چوارڕێیاندا ماونەتەوە: ناتوانن بڕۆن، ناتوانن بگەن.
ڕەنگە ڕاستییەکە ئەمە بێت: مرۆڤی مۆدێرن چاوەڕێی گۆدۆ ناکات، خۆی بووەتە گۆدۆ- هەمیشە بەڵێنی پێدراوە، هەرگیز دەرنەکەوتووە، لە ژیانی خۆیدا غیاب بووە، تەنانەت درەنگ بۆ خۆی. چاوەڕوانی ئەو چاوەڕوانی هاتنی خۆیەتی.
PM:03:44:01/10/2025
ئه‌م بابه‌ته 784
جار خوێنراوه‌ته‌وه
هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی