گەنجەکان روناکی پشت تونێلە تاریکەکە..
دلێر عەبدولخالق
واقعی هەرێمی کوردستان راستیەکی تاڵە، راستیەک دەرگیری حوکمڕانیەکی خراپ و سیستمێکی بە چەک روپۆش کراوە. لەم بەشەی زەوی، پرسی دیموکراسی و هەڵبژاردن و رۆڵی هاوڵاتیان لە شانۆی سیاسیی بێ نرخ و ناچیز کراوە. خراپتر لە خراپیش، خەتوخاڵی هەژمونی چەند (بەناو)سیاسییەک دەرکەوتوە کە پتر لەوەی بڕوایان بە ئیرادەی خەڵک هەبێ، لەرێی بە میلیتاریزەکردنی دەسەڵاتەوە لە هەوڵی دەستەمۆکردنی خەڵک و بێهیواکردنی هەموانن. ئێستا ئەگەرچی ئومێد بۆ گۆڕین و دەستەبەرکردنی ژیانێکی شایستەتر بە تاریکی دەورە دراوە، بەڵام لە کۆتایی ئەم تونێلەدا ئاسۆی روناک هەیە، روناکیەک لە چاوی گەنجەکانەوە داگیرساوە و ئەم تایپە لە دەسەڵات قبوڵ ناکات.
ئەوەی پەیوەستە بە پێوانەی دیموکراسی، ئەنجامەکانی هەڵبژاردنی خولی چوارەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق(١٢ی ئایاری ٢٠١٨)، ئەنجامی شۆکهێنەر و پێچەوانەی خواستی بەشداربوان بو. ساختەکاری و دەستخستنە ناو پرۆسەکە بوەهۆی رەتکردنەوەی ئەنجامەکان لەلایەن ژمارەیەک پارتی سیاسیی و، ژمارەیەکی بەرچاویش لە هاوڵاتیانی جاڕس و بێ هیوا کرد. لەناو ئەو کۆمەڵە ناڕازییەدا (گەنجان) لە هەمومان توڕەتر و نیگەران ترن، بەتایبەت کە دەلالەتەکانی پشت نەپاراستنی ئەمانەتی دەنگەکان بەواتای خەباتی مەدەنی و هەڵبژاردن ناتوانن گۆڕانکاری هۆکاری نائومێدیەکی قوڵترە. پارتە دەسەڵاتدارەکانی هەرێم و عێراقیش کە هۆکاری ئەم مەهزەلە سیاسیەن و ئیش لەسەر بێهیواکردنی خەڵک دەکەن، ده‌کارێن رۆشنایی داگیرساوی گەنجەکان خامۆش بکه‌ن و کاریگه‌رییه‌کانیان لە پرۆسەی بەشداری سیاسیی بچوک بکەنەوە.
پەیوەندیدار بە هەرێمی کوردستان، گەورەترین هەڵەی دەسەڵاتی كوردی کە بەردەوام دوبارەی کردووەتەوە، هیشتنەوەی خەڵکە لە جوغزێکی بچوکی پەراوێزخراو كە مرۆڤی ئێمە هەست دەکات دەسەڵاتی بەسەرگۆڕانکارییەکانی دەوروبەری نەماوە، یاخود ئەوەی روودەدات لە دەرەوەی ئیرادەی خەڵک و بە خواستی بازنەیەکی بچوک لە سیاسیەکان وەردەچەرخێ. ئەم پاڵەپەستۆ و فشارە هەمیشەییە لە وێنە ئێستاییەکەیدا خەڵک بەگشتی و گەنجەکانی بەتایبەتتر کردووەتە کارەکتەری پاسیڤ و بەرکار، بەڵام لە واقعدا ئەم وێنەسازییە راست نیە، چونکە نە گەنجەکان دەستبەرداری بیرۆکەی گۆڕین بون و نە خەڵکیش پەشیمان بووەتەوە لە پشتگیریکردنی ئەم دەسەڵاتە. لێرەوە ئومێد بۆ دەستکاریکردنی ئەم ژیانەی ئێستا هەیە، تەنیا بێهیوانەبون و بەردەوام بون و چۆک دانەدانی گەنجەکانە وەک کەرتێکی زیندووی کۆمەڵی کوردی کە مەحاڵە ستەمکاری و دەسەڵاتی ساختە قبوڵ بکات و لە سایەیدا ژیان بکات.
خەباتی مەدەنی و دیموکراسی ئەگەرچی پرۆسەیەکی هێواش و نەرمە، بەڵام کاریگەرییەکەی لەسەر دەسەڵات قوڵ و بە ئێش ترە. بە تایبەت کە ئێمە خاوەن پانتایەکی بەرفراوان لە سەرچاوەی مرۆیی گەنجین و، دەستبەردارنەبونمان لە خواستی گۆڕین لەرێی هەڵبژاردن و ململانێی هەڵبژاردنەوە، ئەو راستیە دڵخۆشکەرە دەکاتە واقع کە ئامانجی ئەو هێزە سیاسیانە نەیاتەدی کە لە رێی چەک و لۆژیکی هێزەوە درێژە بە کاری سیاسیی دەدەن. ئەم پارتانە کە بناغەی دەنگدەران فشەڵ و لەرزۆکە، بەهۆی خراپی ئیدارەدانی خەڵکەوە پشتوانی جەماوەرییان کەمە، لەبەرئەوەی ئەگەر لە هەڵبژاردنێک دەرفەتی ساختەکارییان بۆ رەخسابێت مەرج نیە لە هەڵبژاردنی داهاتوشدا هەمان چانسیان هەبێت. واتە دەسەڵاتیان لەمەترسیدایە و بەمەرجی رۆڵی کاراتری پارتە ئەلتەرناتیڤەکان و بەشداری زیاتری خەڵک لە پرۆسەی سیاسیی و هەڵبژاردنەکان هیچ ئەگەرێکیان لە پێش نیە جگەلە بچوکبونەوە و لە قاوغدانیان.
لەم سۆنگەیەوە، رۆڵی گەنجان لە قۆناغی داهاتودا پڕ بایەخ و یەکلاکەرەوەیە، چونکە هەم ژمارەیەکی گەورە لە کۆمەڵی کوردی پێکدەهێنن کە دەتوانن لە هەڵبژاردنی داهاتوی پەرلەمانی کوردستان سزای پارتە دەسەڵاتدارەکان بدەن و، هەمیش لەرێی بزاوتی سیاسیی و خەباتی مەدەنی و گروپەکانی فشار و میدیا-وە بازنەی هۆشیاری سیاسیی خەڵکی خۆمان هێندە فراوان بکەن کە رێژەی بەشداری هاوڵاتیان لە هەڵبژاردنەکان بەرز بکەینەوە، بەمەش لەلایەک ئەگەری ساختەکاری کەم دەبێتەوە و، لەلایەکی دیکەشەوە دەرفەت دەڕەخسێت خەڵکی ناڕازی دەنگدەدەن بە پارتەکانی دەرەوەی دەسەڵات و سنورێک بۆ خاکفرۆشی و بە تاڵانکردنی نیشتمان و بە بارمتەگرتنی موچە و قوتی خەڵک دابنێن. بۆیە بەرپرسیارێتی گەنجەکان زیاتر لە چین و توێژەکانی دیکە، چونکە وەک دەوترێت گەنجەکان لە هەر کۆمەڵێکدا بڕی ئەو کاریگەرییەن کە هاوکێشەی گۆڕین و نوێبونەوە خێراتر دەکەن و ناهێڵن دوێنی لە ئەمڕۆ و ئەمرۆ لە سبەی بچێت.
کەواتە وەرن هەمومان دژی بێهیوایی و نائومێدی بین، وەرن تەسلیمی ئەو واقعە تاڵە نەبین کە دەسەڵات تێێدا گەشە دەکات، وەرن کاریگەرترین چەک دژی بێ ئومێدی بەکاربهێنین و بە هێزی ئومێد گۆڕین لە شێوازی حوکمڕانی بکەین. ئێوە دەزانن، ئه‌م خاکه‌ی له‌سه‌ری ده‌ژین، پیشتر باوک و باپیرانمان به ئومێدێکی گه‌وره‌وه هه‌نگاویان له‌سه‌رناوه و هه‌وڵی ده‌سته‌به‌رکردنی ژیانێکی شایسته‌تریان بۆ نەوەکانی دوای خۆیان کردوه. ئەوان ئەگەرچی ژیانێکی تاڵ تر و تاریکتر لە ئێمەیان گوزەراندوە و بەردەوام بەر نەهامەتی و چەوساندنەوە و هەراسانکردنی رۆژگاری خۆیان کەوتون، بەڵام نەبەزیون و ماونەتەوە. لێرەوە، گه‌نج و لاوه‌کان ئێستا و ئاینده‌ی ئه‌م هه‌رێم و نیشتیمانه‌ن، خۆڕاگری و ئیرادەی بەرزتان لە به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵک و پاشەڕۆژێکی پڕشنگدارترە، ئێوه ده‌توانن نەخشەی ئاینده‌یه‌کی جوانتر بۆ میلله‌ته‌که‌تان بکێشن، ئێوه بێده‌نگ نه‌بن و رام نه‌کرێن، تونێلە تاریکەکە بە سانایی تێدەپەڕێنین و لە قۆناغی سیاسیە ساختەکان رزگار دەبین.
PM:09:03:23/05/2018
ئه‌م بابه‌ته 2164
جار خوێنراوه‌ته‌وه
هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی