داعش و ڕیفراندۆم، دوانەی بەهێزبوونی عێراق

‌ئازاد ئیبراهیم ئەحمەد


لەدوای ساڵی 2003ەوە کە دەسەڵاتە فاشیستەکەی (سەدام حسین) لەعێراق ڕوخێنرا، ئیدی لەپێناو عێراقێکی یەکگرتووی بەهێز زۆرێکی وڵاتانی جیهان پاڵپشتی خۆیان بۆ بنیادنانەوەی عێراق ڕاگەیاند. لەو مێژووە بەدواوە تاکو ئێستا عێراق وەک ڕزگاربوویەک و دەرچویەکی ناو جەنگێکی قورس مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت و هەموو وڵاتانی جیهان هەمیشە وەک قوربانییەکی مێژوویی و خاترانە مامەڵە لەگەڵ عێراق دەکەن و دەستیان پێوەگرتووە.

سەرەڕای ئەوەی زۆرێکی وڵاتان و هاوپەیمانان وەک خاکێکی بەناز و خاتردار مامەڵەیان لەگەڵ عێراق کردووە و هاوکاری باشیان بەعێراق بەخشیوە، بەڵام عێراق مێژووی دوای ڕزگاربوونی لەبەعسی عەرەبی پێوە نەهات و شەقامەکان و بازاڕو شوێنە گشتییەکان بوونە شوێنی کردەوە تیرۆریستییەکان و عێراق بووە ژینگەیەکی لەبار بۆ گەشەی تیرۆریستان و کردەوەکانیان.

بەمانایەکیتر؛ عێراق نەخۆشی و دەردی بەعسی تێنەپەڕاند کەچی دەردێکیتری کەوتە کۆڵ!، عێراق لەگۆتاوەڕۆی سیستمە تۆتالیتارە خوێنمژەکەی سەدام ڕزگاری نەبووبوو ڕاستەوخۆ لەساڵی 2003ەوە تاکو 2014 توشی دۆخێکی ناوخۆیی نەخوازراو بووەوە کە هیچ تاکێکی عێراقی نەیدەوێرا لەشەقام یان بازاڕێکی عێراقدا بەبێترس بگەڕێت، کردەوەی تیرۆریستی و پێکدادانی شیعە و شوننە دۆخێکیان بەعێراق بەخشی کە نەک زۆرێکی عێراقییەکان خۆزگەیان بەڕابردوو خواست، تەنانەت عێراق شیرینی ڕزگاربوونی لەدەسەڵاتە دیکتاتۆرەکەی بەعس نەچەشت.

لەدوای ساڵی 2014یشەوە، عێراق ئاشنابوو بەڕێکخراوی تیرۆریستی داعش، بەڵام داعش نەک نەبووە هۆی لاوازی عێراق و عێراقی نەهێنا بەچۆکدا، بەڵکو سەرەڕای ئەوەی لەسەرەتاوە و لەکاتی کابینەکەی (نوری ئەلمالیکی)یەوە عێراق ڕێژەی 35%ی خاکەکەی لەدەستدا، بەڵام دیسان وڵاتانی جیهان و هاوپەیمانان و ئیتاڵیاو فەرەنساو بەریتانیا هاتنەناو جەنگەکەوەو پشتیوانییەکانیان بۆ عێراق و سوپای عێراق، عێراقیان لەوڵاتێکی بێهێزەوە لەبەرامبەر داعشدا هەستاندەوەو کردیان بەوڵاتێکی بەهێز.

لەکاتێکیشدا عێراق هێشتا جەنگی داعشی تێنەپەڕاندبوو، لەناو شەڕێکی قورسدابوو، هێڵێکی دیار لەکوردستان بەپاڵپشتی پیلانێکی دەرەکی و لەڕێگەی کردەی ڕیفراندۆمێکی نەخەمڵیوەوە عێراقیان ڕاپێچی دۆخێکی نەخوازراوی دابەشبوون کردەوە.

هێرشی داعش و کۆنترۆڵکردنی زۆربەی ناوچە سونییەکانی عێراق لەلایەن داعشەوە لەلایەک و کردەی ڕیفراندۆمیش لەلایەکیترەوە، وڵاتانی هاوپەیمانی دژی داعش و ئەمریکا بەتایبەت؛ گەشتن بەوبڕوایەی هەوڵێکی زۆر هەیە بۆ دابەشکردنی عێراق و هەڵوەشاندنەوەی سنورە دەستکردەکەی کە لەساڵی 1921ەوە بەشێوەیەکی نەخوازراو و خۆنەویست گەلانی عێراقی پێکەوە بەستۆتەوە. بۆیە ئەو وڵاتانە ڕێگریان لەهەرهەوڵێک بۆ دابەشبوونی عێراق کرد و پێش هەمووان کوردەکانی باشوور بچوککرانەوە لەبەرامبەر بەغداد و دەسەڵاتی ناوەنددا.

ئەم دوو ڕووداوە بەدوای یەکداهاتووە، عێراقی لەدۆخێکی لاوازبووی جەنگی ناوخۆیی و تێرۆرەوە هەڵساندەوەو زۆر بەهێزی گەڕایەوە سەر خۆیی و بەپشتیوانی ئەمریکا زاڵبوو بەسەر داعش و هەر پیلانێکیتردا کە خەونی دابەشکردنی عێراق بێت.

ئەگەر ئەم دوو کردەیە نەبوایە، عێراق هەرگیز نەیدەتوانی بەسەر دۆخی ناجێگیری ناوخۆیی و ڕێکخراوی تیرۆریستی داعشدا سەربکەوێت. داعش و ڕیفراندۆم بوونەهۆی ئەوەی عێراق هاوکاری مادی و لۆجستی و سەربازی بکرێت، تەنانەت عێراق توانی قەیرانە داراییەکانیشی تێپەڕێنێت.


PM:11:42:13/02/2019

ئه‌م بابه‌ته 1136 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌



هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی