لەبارەی تەقەکردن لە دکتۆر کەمالەوە
ئیسماعیل نامیق
نابێت تەقەکردن لەدکتۆر کەمال وەکو حاڵەتێکی تاوانکاری روت سەیر بکرێت وتاکێکی بێبەشکراو ومافخوراوی کۆمەڵگە تورەکە بخرێـتە سەری ولەراگەیاندنەکانەوە پیشانبدرێ، دواتر بێ بەزەییانە یاسای بەسەردا جێبەجێ بکرێت وبێ لەبەرچاوگرتنی بارودۆخی تاوانەکە تاوانبار بکرێت وسزابدرێت، بەڵکو دەبێت ئەم روداوی تەقەکردنە وەکو قەزیەیەکی گەورەی کۆمەڵگە سەیر بکرێت، وەکو دەرخەری گرفتی کەرتی تەندروستی سەیر بکرێت، وەکو کێشەو ئاڵۆزی پەیوەندی نێوان نەخۆش وکارمەندانی تەندروستی سەیر بکرێـت، بەکورتی نابێت وەکو حاڵەت سەیر بکرێت، بەڵکو دەبێـت وەکو قەزیە وکێشەی کۆمەڵگە سەیر بکرێت، بکرێتە سەرەتایەک بۆ چاکسازی لەکەرتی تەندروستیدا، کەیسەکەی تۆمەتباریش بکرێـتە ناونیشانی چاکسازی یاسای کەرتی تەندروستی ولەلێکۆڵینەوە یاسایەکاندا ئاماژەی پێبکرێت.
من رێزی زۆرم هەیە بۆ بەڕێز دکتۆر کەمال، هیوا خوازم سەلامەت بێت ولەزوترین کاتدا چاک بێتەوە، وە لەئازار ونارەحەتی ودڵتەنگی هاوژین وکەس وکارە بەڕێزەکەی تێدەگەم، بەڵام لەهەمان کاتیشدا هەمومان لەئازار وخەمی تۆمەتبار وهاوژین وکەس وکارەکەی تێدەگەین یان پێویستە تێ بگەین. هەروەها کەس ناتوانێت نکۆڵی لەوە بکات پیشەی پزیشکی پیشەیەکی پیرۆزە، وە پزیشکە بەڕێزەکانیش رەگەزی بەکەڵک وبەرهەمهێنەری کۆمەڵگەن و پێویستیەکی ژیانین بۆ کۆمەڵگە، وەناکرێت توانا ودڵسۆزی ورێزی بەشێکی زۆریان نەبینین لەئەنجامدانی ئەرکەکانیاندا، وەلێ هەمو ئەوانە رێگر نابن لەوەی کەمو کوڕیەکان دەستنیشان نەکرێن، بەکورتی گرفتەکان بریتین لە:
1) هەندێک لەپزیشکەکان خۆیان وا دەبینن لەئاستێکی باڵاتردان بەبەراورد لەگەڵ تاکەکانی تری کۆمەڵگەدا، ئەمەش وەهمێکی لا دروستکردون بەوەی پێویستە مامەڵەیەکی جیاوازیان لەگەڵدا بکرێت و رێزی زیاتریان لێبگیرێت، کاتێک هەڵەیەک دەکەن نابێـت یاسایان بەسەردا جێبەجێ بکرێت، وەکاتێک هەڵەیەکیان بەرامبەر دەکرێت دەبێت کەسی هەڵەکەر بەپەلە توندترین سزای بەسەردا بسەپێنرێت. بەهۆی تێڕوانینی کۆمەڵگە بۆ پزیشک وپێویستی هەنوکەیی بۆ پیشەکەی ئەم وەهمە گەشەی کردوەو هەندێک جار بوە بەواقیع.
2) پەیوەست بەخاڵی یەکەمەوە، زۆرێک لەپزیشکەکان مامەڵەیەکی دروست لەگەڵ نەخۆشدا ناکەن، بەچاوێکی کەم سەیری نەخۆش دەکەن، بایەخێکی ئەوتۆ بەنەخۆش نادەن، تەنانەت لەنۆرینگە تایبەتەکاندا نەخۆش پارەش ئەدات کەچی پزیشک زۆر بەبێزاری و لەژێر لێوەوە بۆ ماوەی کەمتر لەپێنج خولەک قسە لەگەڵ نەخۆشدا دەکات، ئەگەر نەخۆش بڵیت تێناگەم پزیشکەکە لێی توڕە دەبێت، لەکاتێکدا نەخۆشی تێکچونی هاوسەنگی دەرونیە پێش ئەوەی تێکچونی جەستەیی بێت، بۆیە پێویستە دەرونی نەخۆش ئارام بکرێتەوە پێش ئەوەی پشکنین بۆ جەستەی بکرێت. ئەو مامەڵە نادروستەی هەندێک لەپزیشکەکان، پەیوەندیەکی ناساز ونادروستی لەنێوان نەخۆش وپزیشکدا دروست کردوە.
3) هەندێک لەپزیشکەکان پیشە پیرۆزەکەیان لەرەهەندە مرۆڤایەتیەکەی داماڵیوەو کردویانە بەئامرازێک بۆ پارەکۆکردنەوە، رەنگە نەخۆش پێویستی بەنەشتەرگەری نەبێت نەشتەرگەری بۆ ئەکەن، پێویستی بەدەرمان نەبێت دەرمانی زۆری بۆ ئەنوسن، یان پێویستی بەجۆرە پشکنینێک یان تیشک نەبێت، بەڵام ئەمان نەخۆش ناچار دەکەن بیکات، یان رەنگە رێکەوتنیان لەگەڵ بازرگان وکۆمپانیای پزیشکی هەبێت بۆ سەرفکردنی دەرمان وکەل وپەلی پزیشکی بێکەڵک. بەکورتی خیانەت لەپیشەکەیان ئەکەن، ئەوەش بۆتە هۆی ئەوەی تێڕوانینێکی خراپ بەرامبەر پزیشک وپیشەی پزیشکایەتی بەگشتی دروست ببێت.
4) یاسا ودادگا کاریگەریان نەبوە لەپاراستنی مافی نەخۆش وسزادانی پزیشکی کەمتەرخەم ورێگریکردن لەهەڵەی پزیشکی. یاسای تەندروستی گشتی ژمارە ( 89 بۆ ساڵی 1981 ) یاسایەکی پڕ کەموکوڕیە پێویستە لەبنچینەوە بگۆڕدرێت، لەم یاسایەدا باسی مافی نەخۆش نەکراوە. هەروەها هیچ مەعقول نیە ئەم هەمو هەڵە وکەمتەرخەمی وتەنانەت تاوانی پزیشکیە لەکوردستاندا کراون، کەچی کەس سزا نەدراوە. بەهۆی هەڵە وکەمتەرخەمی پزیشکیەوە نەخۆش بینینی لەدەستداوە، ئیفلج بوە، مردوە، کەچی کەس سزا نەدراوە، یان تەنانەت تەعویزیش نەدراوە، چونکە لەو جۆرە روداوانەدا دادگا رای لیژنەیەکی پزیشکی وەردەگرێت، ئەم لیژنەیەش بەردەوام پشتی هاوپیشەکانی خۆیان دەگرن ولەبەرژەوەندی ئەوان را ئەدەن، ئەو دۆخە نالەبارەش وایکردوە نەخۆش باوەڕی بەدادگا ویاسا نەبێت، بۆ وەرگرتنەوەی مافی خۆی لەپزیشک، بۆیە یان بێدەنگی لێدەکات یاخود سوڵح لەگەڵ پزیشکەکەدا دەکات. لەکاتێکدا دادگاکانی زۆرێک لەوڵاتان ژمارەیەکی زۆر حوکمیان دەرکردوە بەسزادانی پزیشکی کەمتەرخەم، یان بەبڕێکی زۆری پارە وەکو سزا بۆ هەڵەی پزیشکی، بەوەش رۆڵێکی گەورەیان هەیە لەپاراستنی مافی نەخۆشدا.
5) زۆرێک لەنەخۆشەکان لەهەرێمی کوردستاندا خۆیان بەشێکن لەهۆکاری بەکەم سەیرکردنی نەخۆش لەلایەن پزیشکەوە، چونکە بەهۆی کەمخۆپارێزی ونەخۆشی بەردەوام ونەبونی رۆشنبیری پێویست بۆ مامەڵە کردن لەتەک پزیشکدا، وایکردوە بەردەوام سەردانی پزیشک بکەن وبەورەیەکی روخاو وگیانی خۆبەکەمزانینەوە تائاستی پاڕانەوە داواکاریەکانیان لەپزیشک دو بارەو دە بارە بکەنەوە، ئەمەش پزیشک ماندو وبێزار دەکەت ووای لێدەکات حەوسەڵەی نەبێت لەتەک نەخۆشەکاندا وپشتگوێیان بخات.
ئێستا کەئەم روداوی تەقەکردنە لەدکتۆر کەمال رویداوە، هەرچەند روداوێکی ناخۆشە بەڵام دەکرێت سودی باشی لێ وەربگیرێت، هاوتەریب لەگەڵ ئەوەی پێویستە تۆمەتبار سزا بدرێت بەلەبەرچاوگرتنی بارودۆخی تاوانەکە، پێویستە ئەم روداوە بکرێت بەسەرەتای دیاریکردنی مافەکانی نەخۆش پاراستنیان، سزادانی پزیشک لەسەر کەمتەرخەمی بەسزای گونجاو، تەعویزکردنەوەی نەخۆش ئەگەر بەهۆی هەڵەی پزیشکیەوە توشی زیان بو، چاککردنەوەو رێککردنەوەی پەیوەندی نێوان نەخۆش وپزیشک، رێگریکردن لەوەی پیشەی پزیشکی بکرێتە ئامرازێکی ناڕەوا بۆ بازرگانی وپارەچنینەوە، هەمو ئەوانەش بەوە دەکرێت بەسودوەرگرتن لەئەزمونی کۆمەڵگە پێشکەوتوەکان پێداچونەوەیەکی گشتگیر بەکەرتی تەندروستیدا بکرێت و بەیاسایەکی باش رێکبخرێتەوەو دادگاکانیش رۆڵی راستەقینەی خۆیان بگێڕن.
PM:10:19:07/12/2018
ئه‌م بابه‌ته 3814
جار خوێنراوه‌ته‌وه
هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی