لە ستایشی تێكشكاندا

‌رێبوار سیوەیلی

چۆنە لە سەردەمێكدا كە هەمووان باسی سەركەوتن و بردنەوە دەكەن، بەڵام ئازادییان لە بیر دەچێتەوە، ئێمە باسی تێكشكان بكەین؟ ئایا گوتاری "سەركەوتن" و "ستەمكاری" و "ئازادی" و "تێكشكان" هیچ پەیوەندییەكان بە یەكترەوە هەیە؟ بۆچی لە سەدەی بیستەمدا گوتاری سەركەوتن و بانگەشەی بردنەوە، تایبەت بوون بە كەسانی خاوەن بیرۆكەی وەك نازیی و فاشیی و ستالینی و بەعسییەكان، لەكاتێكدا ئەوانە لە جەوهەردا دیكتاتۆر و ستەمكار بوون؟

ئەگەر ئەزموونی سەدەی بیستەم بكەینە پێوەر، ئەوە پێویستە بەیادی خۆمانی بهێنینەوە، كە بانگەشەكردن بۆ بردنەوە و بەسەردەستەبوونی گوتاری (سەركەوتن)، بۆ گەلان هەمیشە بەچاك و بەسوود تەواو نەبووە. بگرە ئەزموونەكانی ڕابردوو پێمان دەڵێن، لە هەركوێ‌ و بەهەر ناوێكەوە سەركەوتن بووبێتە گوتاری باوی نەتەوە و میللەتان، جۆرەكانی ستەمكاریی و غەدر سەریان هەڵداوە و باجەكەشی هەم بۆ ئەو نەتەوە و میللەتانەی هەڵگری گوتارەكە و هەم بۆ ئەوانەش كە سەركەوتنەكەیان بەسەردا سەپاوە، باجەكەی قوورس و تراژیك بووە.

ئەمەیە چیرۆكی لینینیزم و شۆڕشی ئۆكتۆبەر لە كۆمەڵگەی سۆڤێتی و دەرهاویشتە سیاسیەكانی وەك ستالینیزم و كۆمەڵگە زۆرە ملێیەكانی. ئەمەیە بەسەرهاتی سەركەوتنی دیموكراسیانەی نازیزم لەسەر حسابی نەتەوە و ئەتنیكە "ناپاكەكان"ی وەك قەرەج و جوو و بێگانەكانی كۆمەڵگەی ئەڵمانی نێوان هەردوو جەنگی جیهان. ئەمەیە ئەفسانەی فاشیزم لە ئیتالیا و كۆمۆنیزم لە چین و بەعسیزم لە عێراق و شیعەگەرایی لە ئێران و ناسیۆنالیزم لە سێربیا و تالیبان لە ئەفغانستان و نمونەكانیتر لە شوێنەكانی دیكەی جیهان.

لە كۆی ئەو ئەزموونە مێژووییانەدا، گوتاری سەركەوتن بە توندی ئامادەیی هەبووە و هەموویان بەناوی سەركەوتن و بردنەوەوە ڕەوایەتی كردەیی و تیۆریكی خۆیان بەدەستهێناوە. لە هەموو ئەو ئەزموونانەدا لایەنێك هەیە دەیەوێ‌ سەر بكەوێت و لایەنێك هەیە كە دەبێت ژێر بكەوێ‌ و ببێتە قوربانی.

لە گوتاری سەركەوتندا بەرامبەر و ئەویتر، وەك دڕندە و هەڕەشەیەك وێناكراوە، كە پێویستە لەناو ببرێ‌ و بسڕدرێتەوە. سەركەوتن خۆی لە سڕینەوەی ئەویتردا بەرجەستە كردووە. سەركەوتن هیچ مانای نییە، ئەگەر ئەویتر بمێنێ‌. سایكۆلۆجیای سەركەوتن، سایكۆلۆجیایەكە ئەویتر تیایدا جێگەی نابێتەوە. ئەوەی كە هەیە (ئێمە)ین و (من)م. گوتاری سەركەوتن، ئەوەندە (من) و (ئێمە) گەورە دەكات و دەیئاوسێنێ‌، كە ئیتر جێگەی (ئەویتر) لەناو هەمان دنیادا كە (من)ی تێدام نەبێتەوە. بۆیە لە ناوەڕۆكی گوتاری سەركەوتندا، جۆرێك لە هاندانی (من) و (ئێمە) هەیە بۆ نەهێشتنی (تۆ) و (ئێوە) و (ئەوانیتر). گوتاری سەركەوتن، ئەگەرچی لە بنەمادا وەك گوتاری خاوەن ماف و خاوەن هەقەكان خۆی دەناسێنێ‌، بەڵام لە ڕەوەندی وێناكردنیدا بۆ بەرامبەر و لە پراكتیكی خۆیدا لەگەڵ ئەویتر، بۆنی دڕندەیی و ستەمكارییەكی بێوێنەی لێدێت. ئەم گوتارە دێت بۆ ئەوەی سەرەتا لە ئاستی ڕۆحی و دەروونیدا ئامادەمان بكات بۆ بەدووژمنكردنی بەرامبەر، تاكو پاشتر ئاسان بێت لە پێناویدا لە دژی ئەویتر و بەرامبەر بچینە شەڕی دەستە و یەخەوە . 

ئێمە لەم ساڵدا (2010)، لە ماوەی كەمتر لە سێ‌ مانگدا دوو ڕەوەندی بەناو هەڵبژاردنمان تێپەڕاند، لە هەردووكیاندا گوتاری سەرەكی بریتیبوو لە بردنەوە، ئەویش هەم لەسەر ئاستی عێراق و هەم لەسەر ئاستی ناوخۆ. پاشان هەر ساڵەی یادی ڕاپەڕین، هەڵەبجە و بارزان و ڕانیە و شوێنەكانیتر، دەكەینەوە و هەموو ئەوانەش، وێڕای هەر ڕەهەندێكی تراژیدیانەی خۆیان، وەك سەركەوتن و بردنەوەیەك بەرجەستە دەكەین. وەكئەوەی كۆی مێژووی كۆن و نوێی ئێمە پڕ بێت لە بردنەوەی بەردەوام، وەكئەوەی دۆڕان و نشوستی و تێكشكان و هەڵخزان لە ژیانی ئێمەدا ڕوویان نەدابێت.

بەمجۆرەش بێت، ساتەوەختی دۆشدامان و بەكوێرەڕێ‌ گەیشتن لە ژیانی ئێمەدا نییە!. دەبێت ئەو بێگانانەی ڕوودەكەنە ئەم وڵاتە و لە یادەكانی ئێمەدا بەشدار دەبن، چۆن بیرمان لێبكەنەوە كاتێ‌ دەبینن ئێمە هەمیشە و بەردەوام سەركەوتوو بووین و براوەبووین؟ بەمجۆرەش گیانی بردنەوە و بە ئەویتر دۆڕاندن، بە هەموو كاریگەرییەكانیی خۆیەوە هاتۆتە ناو جەستەمانەوە. ئێستاش ئێمە ئامادە و مۆبیلیزە كراوین بۆ سڕینەوەی ئەویتر و سڕینەوەی یەكتر.

بەڵام بەڕاسیتی من دەترسم. لەم هەموو بانگەشەیە بۆ سەركەوتن، بۆ "بردنەوە" و "زاڵبوونی زۆرینە" لە كۆمەڵگەی خۆماندا، بەتایبەتی لەم سەردەمی هەڵبژاردنانەدا، دەترسم و مێژوویەكی ناشیرینم بیر دەكەوێتەوە، كە تیایدا هەمیشە گوتاری براوە گوتارێكی ستەمكارانە و فاشیانە بووە و باجەكەشی قورس. گوتاری سەركەوتن، دەیەوێ‌ دۆخەكانی بەزین و بێدەسەڵاتبوون و تێكشكانەكانمان بیر بەرێتەوە. هەر لەبەر ئەوەش گوتاری سەركەوتن و بانگەشەی بردنەوە، هەمیشە بانگەشە و گوتارێكی ئایدیۆلۆجیانەیە و كاری ئەم ئایدیۆلۆجیایەش هیچ نییە جگە لە شێواندنی واقیع و لەبیر بردنەوەی زنجیرەی ئەو ئەزموونە ناخۆش و تێكشكاوانەی، كە لەپشت بەكەسبوون و هووشیاریی مرۆیی ئێمەوەن. ئەم ئایدیۆلۆژیای سەركەوتنە، كە ئەمڕۆ لە كۆمەڵگە و سیاسەتی ئێمەدا باوە، دەیەوێت هووشیاریمان لێبستێنێتەوە و لەجیاتی تێكۆشان بۆ ئازادی و ژیانێكی مرۆییانە، بەختەوەرییەكی درۆزنانەمان دەخاتە كەڵكەڵەوە، كە ساتە هەرەخۆشەكەی هەڵپەڕین و خۆگۆڕین و چوونە بۆ سۆپەرماركێت و مۆڵ و سەفەركردنە بۆ لوبنان و توركیا و دووبەی. 

بەڵام ئایا (تێكشكان) وەك بەشێك لە واقیع، لە كوێی گوتاری (سەركەوتن)دایە؟ چ لە ژیانی تایبەتی تاكەكەس و چ لە ئەزموونی كۆمەڵایەتی و نەتەوەیی مرۆڤەكاندا، ئەو دۆخەی ئێمە پێیدەڵێین: تێكشكان، قۆناغ و ئەزموون و دەستپیاجزان، زللەیەكی زەمانەیە، بەڵام كۆتایی نییە. ئەگەر تێكشكان كۆتایی دەبوو، لەگەڵ یەكەم بەربوونەوەی منداڵی، لەگەڵ یەكەم لووتپژان و یەكەم ڕەتكردنەوەی كچ و یەكەم ناكامیی و لە پاش مردنی دایك و باوك و هەر ڕووداوێكی دیكەی وەك جەرگسووتان و لێقەومانی وەك ژنمردن و مێردنەمان، كە لە ژیانی تاكایەتیماندا ڕوویانداوە و بەڕێوەن ڕوو بدەن، ئیتر نەدەبوو مرۆڤ بتوانێ‌ بەردەوام بێت و هەستانەوەی دوای تێكشكان بەخۆیەوە ببینێ‌.

تێكشكان لە ڕوودانیدا دووچاری شۆكمان دەكات و زامی قووڵ لە ڕۆحماندا دەچێنێ‌، بەڵام لە دووبارەبوونەوەیدا، دەوڵەمەند و ئەزموونچڕ و بڕوابەخۆبوو و بوێرمان دەكات، تاكو بتوانین بەرگەی كۆتاییەكان بگرین. تێكشكان، بارودۆخێكی دەروونی و ڕۆحییە، كە جەستە دووچاری تەكانێكی ئەوتۆ دەكات، بۆی هەیە دەیان كاتژمێر لە هەمان شوێندا لەم بارەوە خۆمان پێنەخرێتە ئەو بار. ئەمە ئەو بارودۆخەیە كە جەستەمان باوەش بۆ ڕۆحە تێكشكاوەكەمان دەكاتەوە و بە قوورسایی خۆی باری دەكات لە ئازار و جەور و ماتەمی، باری دەكات بە كۆمانەوە و داهێزران و باری دەكات بە حوزن.

هەموومان جۆرەكانی تێكشكانمان تاقیكردۆتەوە، هەمووشمان تا لە ژیاندا بین، جۆری دیكەی تێكشكان ئەزموون دەكەین. ژیانی مرۆیی بۆخۆی لە جیهانێكدا تێپەڕ دەبێت، كە یاساكەی تێكشكان و لەیاسا بەدەرەكەی ویستگە كورتخایەنەكانی بەختەوەرین. لەبەر ئەوە تێكشكان لە هەموو قۆناغێك و لە هەموو ساتەوەخت و شوێنێكدا هەیە. هەندێكمان زوو زوو ڕووبەڕووی دەبینەوە، هەندێكی ترمان ماوە ماوە، لە هیچكامیشیاندا كۆی تێكشكان و سرووشتی یەكجارەكی و هەمیشەیی تێكشكان ناناسین.

تێكشكان تۆزە تۆزە و جاربەجار خۆیمان پێدەناسێنێ‌، بەبێ‌ ئەوەی هیچ تێكشكانێك كۆتایی بێت. لەگەڵ ئەوەشدا هەموومان بەرەو ئەزموونكردنی زنجیرەیەك تێكشكان دەڕۆین، كە تەنیا دوای خۆبینینەوەمان لە بەزمەكەیدا، جۆری تێكشكان و لایەنێكی دیكەی سرووشتەكەیمان بۆ دەردەكەوێ‌.

2. دەمامك و تێكشكان:

تێكشكان، بە پێچەوانەی گوتاری سەركەوتن و ئایدیۆلۆجیای بردنەوە، بارودۆخێكی بێ‌ دەمامكە. ڕووتبوونەوەیەكی لەپڕە لەبەردەم واقیعێكی نكووڵی لێنەكراودا، كە خۆی لە شێوەی ڕووداوێكدا بەسەر ژیانماندا دەسەپێنێ‌. مرۆڤ لە تێكشكاندا پتر لە هەر كاتێكی تر واقیعیانە قسە لەسەر خۆی و ئەوەی بە تێكشكانی گەیاندووە، دەكات. تێكشكان دەمانخاتەوە بەردەم ئاوێنەیەك، كە بەردەوام لێی ڕادەكەین، تا لەناو ئاوێنەكەدا خۆمان بە تێكشكاوی بە ڕووەكەی تری خۆمان دەڵێین: تۆ منیت.

ئەم ساتەوەختە لە واقیعیبوون و لە بێدەمامكی و لە ڕاشكاوی، مەرجێكی سەرەكییە بۆ ڕزگاربوون لە تێكشكان. ئەوانەی دەمامكەكانی ڕووخساریان فڕێنادەن، ڕووخساریان دەكەنە ئاوێنەی تێكشكان، نەك خودی خۆیان. تێكشكان دێت بۆ ئەوەی بوێریی ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ واقیعی ژیانی خۆمانمان لێبستێنێتەوە و زمانمان لە ئاست بارودۆخ و ڕووداوەكاندا بشكێنێ‌ و نەهێڵێ‌ بدوێیین. تێكشكان دەیەوێ‌ لە ناخدا بمانخوات و لە ڕووخسارماندا خۆی بەیانكات. بەڵام قسەكردن لەسەر تێكشكان، ئەم پلانە ئاشكرا دەكات و تێكشكان لە سیما و ڕووخسارماندا دەڕەوێنێتەوە.

ماوەیەكی زۆری ویست تاكو من فێری ئەوە ببم، قسە لەسەر تێكشكانەكانم بكەم، چ جای ئەوەی بەخۆم بڵێم: "ئەوەتا ئێستا تێكشكاوم" و بوێری چوونە بەردەم ئاوێنەم هەبێت. ئەمەش لەبەر ئەوەی مرۆڤ لەناو زۆرینەی كولتوورەكانی مرۆڤایەتیدا، پتر و زووتر فێری پۆشینی دەمامكەكان و شاردنەوەی ناخی خۆی دەكرێ‌، تاكو شەففافییەت و ئاوەڵایی و ڕاشكاوی و واقیعیبوون. بەڵام بە دووبارەبوونەوە و چەندبارەبوونەوەی تێكشكانەكان لە ژیانمدا و بە ناسینی مرۆڤی زیاتر و بە فێربوونی تەكنیكی گوێگرتن لە ئەوانیتر، توانیم فێری ڕووبەڕووبوونەوەی تێكشكان ببم و واقیعیانەتر قسە لەسەر تێكشكانەكانم بكەم.

بەداخەوە لە ئێستای كولتووری ئێمەدا، قسەكردن لەسەر تێكشكان لە بابەتە یاساخەكانە. كەسەكان بۆیان ئاسانترە بەردەوام لەودیو پۆشینی دەمامكەكانیانەوە، سیمای ڕاستەقینە و واقیعیانەی ساتەوەختی تێكشكانەكانیان لە یەكتر بشارنەوە، تا ئەوەی قسە لەبارەی تێكشكشانەوە بكەن. هەندێجار بە كەمێ‌ زیادەڕۆییەوە، شاعیر و هونەرمەندەكان ئەمكارە دەكەن، بەڵام ئەوانیش ئەمكارە لە ناو بەرهەمە هونەرییەكاندا دەكەن، نەك لە ژیانی واقیعییاندا. لەبەر ئەوە هەرچەندە لە وڵات و كۆمەڵگەی ئێمەدا تێكشكانەكان زۆر و فرەچەشنن، كەچی تێكشكان بەدەگمەن نەبێت، ساتەوەختێك نییە بۆ واقیعیبوونی تاكەكان لەگەڵ خودی خۆیاندا. هەربۆیەشە لە سیمای كۆمەڵایەتیی و ڕۆحیی ئێمەدا تێكشكان وەك بەردەوامییەك دەردەكەوێ‌، لەكاتێكدا تەنیا دووبارەبوونەوەیە. ئەم قسەیەش بەمانای ئەوەیە كە لە ژیاندا تێكشكان هەیە، بەڵام ژیان بۆخۆی تێكشكان نییە. بۆ ئەوەی تێكشكان تێكبشكێنین، پێویستە واقیعی بین و قسە لەسەر تێكشكانەكانمان بكەین، چونكە سەربەنەتەوەو میلەتێكین، كە لە مێژوودا هەوڵێكی زۆر دراوە تا بە ژێردەستەیی و تێكشكاوی بمێنێنەوە. نابێت ئێمە بۆخۆمان ئەوە پیادەبكەین، كە نەیار و ستەمكاران بەسەریاندا سەپاندووین.

لە بێدەنگیدا، تێكشكان دەمامك دەكاتە ڕووخسارمان و ئەمەش بە مانای ئەوەیە جارێكی تر و هێندەی جۆر و زۆریی ژمارەی دەمامكەكانمان، لە خودی خۆمانمان دوور دەخاتەوە. وەك ڕەنگدانەوەی ئایدیا نموونەییەكانی پلاتۆ لە ئاستەكانی هونەر و دەربڕینەوەدا .

ڕاشكاوی و بەدەنگهاتن و گێڕانەوەی تێكشكانەكانمان، متمانەی ئەوانیتر بە ئێمە زیاد دەكات. ڕەنگە هەندێجار ئەوانیتر سوودی تایبەت لەو گێڕانەوانەی ئێمە لەدژی خۆمان وەربگرن، بەڵام ئەوەیان پەیوەندیی بە ئێمەوە نییە، چونكە ئیتر ئێمە لەدوای گێڕانەوە و بەدەنگهاتنمان لەسەر تێكشكانەكان، تێكشكانمان تێپەڕاندووە و لەودیو تێكشكانەوەین. ئەوانەی قسەكانی خۆیان لە كاتێكی تر و شوێنێكیتردا لەسەر ئێمە دەكەن، بە دڕندەیەك دەچن، كە دەبوو كاتێك نێچیریانبووین، پەلامارمان بدەن، نەك ئەوكاتەی لێیان ڕزگاربووین، لێمان بمڕێنن.

3. ئایا تێكشكان پێشبینی دەكرێ‌؟

مادام ژیان و ئەزموونی مرۆیی سەرچاوەی تێكشكانن، مادام تێكشكان دۆخێكی مرۆییە و هیچ دۆخێكی مرۆیی نییە لەودیو ئەم ژیانەوە بێت، یان لە ژیانێكی دیكەدا بێت، ئەوە تێكشكان ناتوانێ‌ لە دەرەوەی ئەزموونە مرۆییەكانەوە بێت و هەر لەبەرئەوەش شیاوی پێشبینیكردنە.

پێشبینیكردن بەشێكی گرنگە لە خۆ ئامادەكردنماندا بۆ تێكشكانەكان. ئەگەر ئەو ئەگەرە نەدەبوو بۆ پێشبینیكردن، كاریگەریی تێكشكانەكان زۆر زیاتر دەبوون لەوەی ئەزموونیان دەكەین. ئەگەر پێشبینی تێكشكانمان پێنەكرابا، نەدەبووە ئەزموون، بەڵكو دەبووە شێوازی ژیانمان و ئەو دەمەش زەحمەت بوو ئەو شێوازە ژیانە ڕێگەمان پێبدات تا بیر لە مامەڵەكردن لەگەڵ تێكشكان بكەینەوە. ئەو كاتە تێكشكان نەدەبووە بەشێكی دووبارەوە بوو لە ژیان، بەڵكو ژیان بۆخۆی تێكشكانێكی هەمیشەیی دەبوو.

ئێستا كە دەتوانین تێكشكان سنووردار بكەین و لە چوارچێوەی زنجیرە ئەزموونێكدا بیبینین، لەبەر ئەوەیە، كە دەتوانین پێشبینی بكەین. بەمجۆرەش بەر لەوەی تێكشكان ڕووبدات، بەبێ‌ ئەوەی زانینمان لەسەر جۆر و هێزەكەی و سرووشتەكەی هەبێ‌، دەزانین كە ڕوودەدات. ئەمەش بەمانای ئەوەیە تێكشكان ئەزموونێكی لە چارە نووسراو نییە، قەدەرێك نییە و لەلایەن هێز و دەسەڵاتێكی میتافیزیكییەوە بۆمان بڕابێتەوە. بەڵكو بابەتێكە بۆ زانین و بیرلێكردنەوە، بەر لەوەی ببێتە ڕووداوێك لە ژیانماندا. پێشبینیكردنی تێكشكشان، كردەیەكی هۆشەكی و ئەقڵانییە، كە دەكرێ‌ هەنگاوەكانی خۆمانی لەسەرەوە دابڕێژین بۆ كەمكردنەوەی ئازار و تەكانەكانی. ئەو كاتەی تێكشكانەكە لە شێوەی ئەزموونێكیشدا خۆی دەسەپێنێ‌، وەك ئەوە نییە لەشێوەی جەبرێكی لەچارە نووسراودا بێت و سەرمان لێتێكبدات و هەلاهەلامان بكات. بەرگەگرتنی تێكشكان، لە پێشبینیكردنەكەیەوە دێت: تاكو بیری پێشبینیكردنیمان بەهێزتر بێت، ئازار و تەكانی ڕووداوەكەشی كەمتر و لاوازتر دەبێت.

4. تێكشكان و هەستانەوە:

مرۆڤ لە ماوەی ژیانی دنیایی خۆیدا، كە پڕە لە تێكشكان، بە ئاژەڵێك دەچێ‌ كە بەردەوام دەیەوێ‌ لە ژیان نزیك ببێتەوە و زۆرترین ژیان بژی، بەڵام هەر لەو ساتەوەختانەدا كە مرۆڤ لە ژیان نزیكدەبێتەوە، خودی ژیان تیربارانی دەكات و دەیەوێ‌ لە خۆی دوور بخاتەوە. ژیان بە خۆی و تیروكەوانەكەی دەستییەوە، مرۆڤ لە سەد لاوە دەپێكێ‌ و لە خوێنی خۆیدا دەیتلێنێ‌ و تەقلەی پێدەدات، بەڵام دواجار تا دوا هەناسەی لە هەستانەوە و هەوڵدان بۆ باوەشكردنەوە بە ژیاندا، هەوڵی هەستانەوە و بەردەوامی دەدات. ئیرادەی هەستانەوە، لە خۆشویستنی ژیانەوە دێت و ترس لە مردن و كۆتاییەكان دەڕەوێنێتەوە.

تێكشكان ساتەوەختێكە لە نێوان كۆتایی و دەستپێكردنەوەدا. مادام لە تێكشكاندا تیا ناچین و سەرمان سەلامەت دەبێت، مادام ئەو ئەزموونەی بەسەرمان دێت بە تێكشكان ناو دەبەین، نەك بە كۆتایی و تیاچوون، ئەوە تێكشكان ساتەوختێكە لەم دیو كۆتایی یەكجارەكیی و سەرەتایەكە بۆ دەستپێكردنەوە. بۆیە دەستپێكردنەوە بەشێكە لە جێهێشتنی تێكشكان و ئەو ساتەوەختەیە كە ئێمە تێكشكاوانە بۆیدەچین، دوایئەوەی خۆمان لە لێواری تیا چوون گرتۆتەوە و كۆتاییمان پێنەهاتووە. دەستپێكردنەوە، ئەو ساتەوەختەیە كە خوێنی ئەو تیرانەمان لێدەچۆڕێ‌ كە زامداریان كردووین، بەڵام ئێمە تیایدا بەرەو تێرهاوێژ و باوەش پێداكردنی، هەنگاو دەنێین. لەبەرئەوە دەستپێكردنەوە، دەستپێكردنەوەیە لەناو تێكشكان خۆیەوە، نەك لەدەرەوەی، بەڵام ساتەوەختێكە لە پێش كۆتاییەوە. ئیرادەی مرۆڤ لە نێوان ئەم دوو ساتەوەختەدا بەرجەستە دەبێت و واقیعییەت خۆی لە شێوەی ڕزگاریدا بە تاكەكەس دەناسێنێ‌ تا مژدەی ئازادیی پێبدات. لەم دۆخەدا واقیعییەت دەبێتە پانتاییەك بۆ ڕزگاربوون لە تێكشكان و پێویستە مرۆڤی خاوەن ئیرادە بە ڕووت و قوتی و بێدەمامك ڕزگاریی خۆی لە واقیعییەتی تێكشكانەكە بستێنێتەوە، تاكو بیكاتە واقیعێك بۆ ئازادبوونی.

بەبێ‌ خەونی ئازادی و بەبێ‌ ئیرادەیەك بۆ ئازادی، تێكشكان بەردەوامی خۆی وەردەگرێ‌ و لە شێوەی قەدەر و چارەنووسدا خۆی بەسەر ژیانی مرۆڤەكاندا دەسەپێنێ‌. ئەو كاتەش مرۆڤ پێویستی بە ئیرادەیەك نیە بۆ ئەوەی ئازادیی بیر بخاتەوە، چونكە ئەوەی بەسەری دێت پێشتر قەبووڵیكردووە. ئەوەی مرۆڤ پێشتر وەك چارەنووسی خۆی قەبووڵیدەكات، زیاتر ئەو مرۆڤە لە ژیانی هەر ئاژەڵێك و شتێكی تر نزیكدەخاتەوە، نەك بوونەوەرێكی هۆشمەند و ئاقڵ. گەرەكە مرۆڤ لە دژی سرووشتی خۆی بڕیار نەدات: ئازادی خەونی گەورەی مرۆڤە. لەوەشدا كە تێكشكان هەستانەوەی لەدوایە، ئەوە یارمەتییەكی باشماندەدات تاكو دۆشدامان و بێدەنگیی قەبووڵ نەكەین و لەهەر ساتێكدا كە تێكشكان وێرانمان دەكات، بیرمان نەچێت كە ئازادی دروستماندەكاتەوە. لەسەردەمێكدا كە هەمووان باسی سەركەوتن و بردنەوە و زاڵبوون دەكەن، چاكە مرۆڤ بیر لەو تێكشكانانەی خۆی بكاتەوە كە بە ئازادییان گەیاندووە.