راستیەکانی پشت خۆنیشاندانەکان

‌ ئاسۆ حاجی

هەوڵدان بۆ وێنەکردنی خۆنیشاندانەکانی بەغدا و شارەکانی دیکەی شیعەنشین بەوەی خۆنیشاندانی خۆڕسکن و کەس ئاراستەیان ناکات وێنەیەکی نا تەواو و شێلوە، خۆنیشاندانەکان چاوەڕوان کراو و پێشبینی کراو بوون، نەک لەبەر خراپبوونی ژیانی خەڵک و زیاد بوونی گەندەڵی و دزیکردن لە خەڵک چونکە خەڵک ئەوە دەزانێ کە نە عادل عەبدولمەهدی و نە هیچ کەسێکی دیکە ناتوانێ پرسی گەندەڵی چارەسەر بکات، لەبەر ئەوەی سامان و داهاتی عێراق لە نێوان لایەنە بەهێزە شیعیەکان و بنەماڵە ئاینیە گەورەکانی شیعە و مەڕاجع و میلیشیا چەکدارەکان دابەشکراوە، بەڵکو بەهۆی توند بوونی ململانێ و کێبڕکێ لە نێوان لایەنە سیاسیە شیعەکان بۆ وەرگرتنی دەسەڵات و خۆ بەهێزکردن.

لە سادە کردنەوەی رووداوەکان و کورتکردنەوەی قسە دەتوانین بڵێین کە ئەو خۆنیشاندانانە هەوڵدانی حیزبی دەعوەیە بە هەردوو باڵەکەیەوە (مالیکی و عەبادی) بۆ لەکار لادانی عەبدولمەهدی و گەڕانەوەی پۆستی سەرۆک وەزیرایەتی بۆ کەسێکی حیزبی دەعوە، لەوە دەچێ عەمار ئەلحەکیم بەشێک بێت لەو هەوڵە و موقەتدا سەدریش ئەگەر هاوکاریش نەبێ رێگر نیە.

حیزبی دەعوە یاریەکی زیرەکانە دەکا و دەیەوێ بە بەردێک دوو کوێشکە بکوژێ:

یەکەمیان، گەندەڵی سێزدە ساڵ حوکمڕانی خۆیان بە هەموو خراپەکارییەکانیانەوە لە زیاتر هەژار کردنی خەڵک و پتر ورزدارکردنی عێڕاق بە کابینەکەی عەبدولمەهدی ساغ بکەنەوە.

دووەمیان، ئەو بارودۆخە خراپەی ئەوان دروستیان کردووە لە دزی و گەندەڵی و دەستبەسەداگرتنی داهاتوو و بەشبەشێنە و بەشینەوەی پۆست و پارە بەسەر نزیکەکانی خۆیان و پەروایزخستنی ئەوانەی دیکە،وەک کەرستەی روخاندنی کابینەکەی عەبدولمەهدی بەکار دەهێنن و دەیانکەنەوە ئامرازێک بۆ وەرگرتنەوەی دەسەڵات.

هەڵوێستی ئەمریکا چیە؟

میدیای ئێرانی و ئەو دەزگا میدیا و کەسایەتیانەی لە ئێرانەوە نزیکن لە تێکڕای رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کار بۆ هەڕمێندان بەو بڕوایەی ئەمریکا و سعودیە لە پشت ئەوە کارەوەن وەگەڕکەوتوون،بە وردبوونەوە و لێکدانەوەیەکی کەم پێچەوانەی ئەو بۆچوونە دەردەکەوێ:

- چونکە سعودیە لە دوای هێرشەکانی ئێران (جا راستەوخۆ ئەنجامی دابێت یان لە رێگای حوسیەکانی یەمەن یان حەشدەکانی عێڕاق) هەموو هەوڵێکی بۆ ئەوەیە فۆسی دونیا لەسەر ئەو پرسە بمێنێتەوە و زیاتر لە ئێرانی توند بکەن، ئەو پرسە بوو کە بۆچوونەکانی وڵاتانی بڕیار بەدەستی ئەوروپایی گۆڕی و لە بۆچوونەکانی ئەمەریکای نزیک کردنەوە.

- ئەمریکا کە کار بۆ دروست کردن و فراوانکردنی بەرەیەکی نێودەوڵەتی لە دژی ئێران دەدا و خەریکە وڵاتانی ئەوروپا رازی بکات بە پێویستی هەبوونیان لەناو ئەو هاوپەیمانەتیەدا کە ناونیشانەکەی پاراستنی رێڕەوی ئاوی تەنگەی هورمزە بەڵام ناوەڕۆکەکەی بۆ زیاتر فشار خستە سەر ئێرانە ئەگەر نەگاتە لێدانی سەربازیش،بۆیە دروست بوونی ئاڵۆزیەکی گەورەتر لەو ئاڵۆزیەی لە هێرشەکانی سەر ئارامکۆ ئەوە سەرنجی دونیا لە سەر ئێرانەوە دەگوازێتەوە سەر بارودۆخی عێڕاق کە ئەوەش لە بەرژەوەندی ئەمریکا دا نیە.

ئێران لە کوێی هاوکێشەکەدایە؟

مانەوەی رکابەریەکە لە نێوان دوو گروپی شیعەدا بۆ ئێران پرسێکی گەورە نیە ئەوەی بۆ ئێران گرنگە ئەوەیە ئەو لایەنە لە دەسەڵات بێ کە باشتر و بەهێزتر دەتوانێ بەرژەوەندیەکانی بپارێزێ.

ئێران ئەگەر بەو شێوەیە بیەوێ عادل عەبدولمەهدی بترسێنێ و ناچاری بکا بە کشانەوە لەو رێکەوتنیە ستڕاتیژیانەی لە بواری وەبەرهێنان وبازرگانی و وزە لەگەڵ سعودیە و وڵاتانی ئەنجوومەنی کەنداو ئیمزای کردوون کە یەکێک لەو گرێبەستانە وەرگرتنی تەزووی کارەبایە لە وڵاتانی ئەنجوومەنی کەنداو، واتا پشت کردنە هێنانی کارەبای ئێرانە بەوەش ئێران گورزێکی گەورەی بەر دەکەوێ لە راکێشانی دراوی بیانی لە رێگای عێراقەوە.

هەروەها جولاندنی شەقام و مەترسی دروست کردن لە سەر حکومەتەکەی عادل عەبدولمەهدی هەروەها ئاڵۆزکردنی بارودۆخکە تا رادەی راگەیاندنی باری نا ئاسایی و قەدەغەکردنی هاتوچۆ لە بەغدا و شارەکانی دیکە نامەیەکی بەهێزی ئێرانە بۆ ئەمریکا کە هەر کاتێک بمانەوێ دەتوانین شەقام بەو ئاراستەیە بجولێنین کە دەمانەوێ.

رەنگە هەندێک گوتنەوەی دروشمی (ئێران بۆ دەرەوە) یان دڕاندنی ئاڵای ئێرانی بۆ رەتکردنەوەی ئەو لێکدانەوەیە بە نموونە بێنەوە،بەڵام کاری لەو جۆرە بۆ ئێران و دەزگا هەواڵگەریەکەی یەکجار ئاسانە،هەر وەک چۆن چەند ئاڵایەکی ئیسڕائیلی لە ئاهەنگەکانی ریفراندۆمی سەربەخۆیی کوردستان کردە هۆکارێک بۆ هێرشکردنە سەر ریفراندۆم و بە پلانی ئیسرائیل پێناسەیان دەکرد.

ئاڵۆزبوونی بارودۆخی ناوچەکە لە شازدە ساڵی رابردوودا بەردەوام لە بەرژەوەندی ئێران بووە لە یەمەنەوە بگرە تا دەگاتە لوبنان،ساڵ بە ساڵ ئێران بەهێزتر بووە لە فراوانکردنی دەسەڵاتی و کۆنتڕۆلکردنی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ئاوە گەرمەکانی دەریای عەرەبەوە تا بە ئاوە گەرمەکانی دەریای سپی ناوەڕاست دەگات.بۆیە تێکچوونی باردۆخی ئەمنی عێڕاق و ناسەقامگیربوونی ئەگەر بۆ ئەمریکا و وڵاتانی دیکە کێشە بێت ئەوە بۆ ئێران دەرفەتێکی دیکەیە بۆ باشتر قایمکردنی ئەو پەرژینەی بە دەوری عێڕاقی کێشاوە و وەک باخچەی پشتەوەی ماڵ مامەڵەی لەگەڵ دەکات.

ئەوانەی دیکە چ دەکەن؟

سوننەی عێراق ئەوها چاوشکێن کراوون بە ئاسانی جارێکی دیکە ناتوانن بەروەڕووی دەسەڵاتی شیعە ببنەوە،چونکە لە هەر خۆبزفتنێکدا تۆمەتی بوونە تیرۆرستیان بۆ ئامادە کراوە و بە دەستێکی ئاسنین وەڵامیان دەدرێتەوە،بۆیە تاکە شوێن کە دەتوانن تێیدا بجولێن و دەنگیان بەرز بکەنەوە بەغدایە بە چوونە پاڵ خۆنیشاندەران و گوتنەوەی دروشم لە دژی ئێران،بەعسیەکان هەوڵدەدەن ئەو دەرفەتە بقۆزنەوە و بە هەموو توانایەکیانەوە هانی خەڵک دەدەن بچنە پاڵ خۆنیشاندەران و ئەگەر لە بەغدا و شارەکانی دیکەی شیعەنشین خۆنیشاندان بچنە قۆناغی دیکە سوننەکانیش لە شارەکانی خۆیان دەست پێ بکەن بەڵام بە ئاراستەیەکی جیا،چونکە زیاتر بوونی ئاڵۆزی لە بەغدا بەریان بە شارە سوننیەکان نامێنێ کە ئێستا بە هێزی سەربازی ( سوپا و حەشد و پۆلیسی فیدڕالی و دژە تیرۆر) دەورە دراون،بە گوێرەی زانیاریەکان داعش لە جاران زیاتر هەوڵی خۆکۆکردنەوە دەدا و زیاتریش بە گرووپی گەورەتر لە ناوچەکانی باشوری موسڵ و دەوروبەری کەرکوک دەگەڕێن و خۆیان نیشانی خەڵک دەدەن تا ئەو ڕادەیەی ژمارەیەک شارۆچکە لەو ناوچانەدا تەنها بەرۆژ لە بەر دەستی حکومەتی عێڕاقدایە بەڵام بەشەو دەکەونەوە ژێردەستی داعش.

ئەو خۆ کۆکردنەوەی داعش و پێشهاتەکان و ئەو ئەگەرانەی چاوەڕوان دەکرێ لێیان بکەونەوە،پێویستە هەرێمی کوردستان و سەرکردایەتی سیاسی کوردستان هانبدات بۆ زیاتر خۆکۆکردنەوە و یەکخستنەوەی ناو ماڵی کوردستانی و خۆ ئامادەکردن بۆ قۆناغی دوای خۆنیشاندانەکان، بە تایبەتی لە ناوچە کێشە لەسەرەکان چونکە دروست بوونی کەلێن لەو ناوچانە ئەوە داعش پڕیان دەکاتەوە.

هێزە سیاسیەکانی کوردستان بە تایبەتی پارتی و یەکێتی باشترە وەک یەک تیم کار بکەن و وێکڕا هەوڵی دوورخستنەوەی مەترسیەکان لە سەر ناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم بدەن، نەک هەر یەکەیان بە جیا و بە ئاراستەی جودا بزاڤ بکەن.

حەشدی شەعبی لەوە دەچێ لە کاتی ناچاربوونی بە پاشەکشێ کردن لەو ناوچانە هەوڵبدات لەگەڵ یەکێتی رێکبکەوێ و بە شێوەیەکی کاتی کەرکوک و ناوچەکانی دیکەی پێ بسپێرێ نەک لەگەڵ وەزارەتی پێشمەرگە رێکبکەوێ و هێزی پێشمەرگە بگەڕێتەوە ئەو ناوچانە و خەڵکەکەی لە مەترسی داعش بپارێزێ،لەوە دەچێ یەکێتی ئەو کارەی کردبێ و ئەو قسانەی چەند رۆژی پێشی هەنوکەی بافێل تاڵەبانی کە گوتی شتی گەورە بەڕێوەیە هەر ئەوە بووبێ.