كازمی، لەناو بەرداشی واشنتۆن و تاراندا
عەدالەت عەبدوڵڵا
پاڵپشتیی راستگۆیانە بۆ حكومەتی كازمی، ئەوەیە كە وێنەی راستەقینەی هەلومەرجی ئاڵۆزی عیراقی لەهەموو دۆسێ و دۆزێكدا، بۆ روون بكرێتەوە. راستە لەم پرۆسەیەدا ئەجێندای جیاواز هەن!، واتە هەم هێزە سیاسییەكانی ناوخۆ و هەم وڵاتانی دەرەوەش، لە گۆشەی بەرژەوەندیی و چاوەڕوانیی و بگرە تەماحی سیاسیی خۆیانەوە دەڕواننە ئاڵانگارییەكانی بەردەم حكومەتی كازمی، بەڵام ئەم جیاوازییە، هەر خودی خۆی، كێشەیەكە، بگرە هەڕەشەیەكە و پێویستیی بە مامەڵەی عەقڵانییە!.
ئەو مامەڵەیە، لە پەیوەندیدا بە واشنتۆن و تارانەوە، كە دوو سیاسەت و ستراتیژی پێك ناكۆكیان لە زۆر دۆسێی عیراقدا هەیە، پرسێكی یەكجار چارەنووسسازە، بەرداشێكە ئەگەر رانەگیرێت و نەوەستێت، ئەوا نەك كابینەی كازمی، بەڵكو هەموو شتێك لە عیراقدا دەهاڕێت.
واشنتۆن و تاران، چاوەڕێن حكومەتەكەی كازمی بەپێی چاوەڕوانیی ئەوان وڵات بەڕێوەبەرێت، یان لانیكەم هەریەكە گریمانەی وایە كە ئەم حكومەتە، لەبەرژەوەندیی نەیارەكەیدا نەجووڵێتەوە، بۆ ئەوەش، هەردوولا، وەك یەك، هەم هێزی جۆراوجۆری گوشار و هەم هەژموونی خۆیان لەبەرامبەر بەغدادا بەكاردەهێنن، تەڵەی خۆشیان هەیە بۆئەوەی هەر كە بەغدا سەرچیخ رۆیشت و لایدا، خێرا بیخەنە داوەوە!.
لە بنەڕەتیشدا، نابێت وا تێبگەین كە پێشوازیی ئەو دوو وڵاتە، لە دانانی كازمی، لە بۆشاییەوە هاتووە!، پشتگیریی بێ بەرامبەریش لە سیاسەتدا لەئارادا نییە.
دۆسێیەكی ئەو وێنە راستەقینەیەی كە باسی دەكەین، بریتییە لە داماڵینی چەك لە گروپە میلیشیاكانی عیراق. لەبڕگەی(3)ی خاڵی یەكەمی كارنامەی سەرۆك وەزیرانی نوێی عیراقدا، كە بەشێكە لە ئەولەویاتی چوارچێوەی كارنامەكە‌ی، باس لە سەپاندنی شكۆی دەوڵەت دەكات لەڕێی هێشتنەوەی چەك لەدەستی تەنها دامەزراوە حكومی و سەربازییەكاندا و سەپاندنی پابەندبوونی هەمووانیش بە یاساوە و ملدان بە داوەرییەكانییەوە.
سەرەتا، هەڵبژاردنی وشەی (سەپاندن)، ئەگەر تەنها جۆرێك نەبێت لە داڕشتن، ئەوا ئاماژەی پێیشهاتێكی تێدایە كە لە واقیعدا پیشبینی ناكرێت رووبدات. كازمی ناتوانێت ئەو بڕگەیەی ئەولەویەتی كارنامەكە بسەپێنێت و لەم كارەشدا بۆ هیچ هێزێكی سیاسیی عیراق نەگەڕێتەوە و حساب بۆ هیچ وڵاتێكی دەرەكییش نەكات.
ئەم پرۆسەیە، لەبنەڕەتدا، زۆر زەحمەتە، بەتایبەتی لە هەلومەرجی ئێستای عیراقدا كە تێیدا ئاماژەكانی سەرهەڵدانەوەی داعش، بە پێچەوانەی ویستی داماڵینی چەك لە گروپە چەكدارە ناڕێكخراوەكان، رەواجی زیاتر بە میلیشیا و گروپە چەكدارەكانی عیراق دەدەن، بەتایبەتیش حەشدی شەعبی.
لەم بوارەدا، بە پێچەوانەی ئەم بڕگەیەی ئەولەویاتی كارنامەی حكومەتەكەی، رەنگە كازمی ناچاربێت بچێتە بەردەم دوو بژاردەوە كە بۆ حكومەتە قەیرانبارەكەی ئەو، هەریەكەیان، لەویتر خراپترن.
یەكەمیان: پشتبەستنەوە بە گروپە چەكدارە ناڕێكخراوەكانی حەشدی شەعبی و دەرەوەی حەشدیش بۆ روبەڕوبونەوەی ئەگەرەكانی گەورەبوونی هەڕەشەكانی داعش.
دووەمیان: ناچاربوون بە گرێدانەوە و رێكخستنی زیاتری ئەو گروپە چەكدارانە لەناو سوپا و هێزە چەكدارە رەسمییەكانی دەوڵەتی عیراقدا، بەتایبەتیش ئەو گروپانەیان كە باڵی سیاسییان هەیە وەك رێكخراوی بەدر و عەسائیب كە بێگومان ئەم بژاردەیەشیان، ساڵ بەساڵ، بارگرانییەكی یەكجار زۆری دارایی دەخاتە سەرشانی حكومەتەكەی كازمی و لەم قەیرانە ئابووریی و داراییەی وڵاتیشدا، زەحمەتە، بەتایبەتی كە گروپە رێكخراوەكانی حەشدی شەعبی، بۆ بودجەی ساڵی 2020، داوای ئیمتیازاتی زۆرتر و یەكسانكردنی زیاتری مافەكانیان لە حكومەت دەكەن لەگەڵ ئەو مافانەی كە هێزە ئەمنییەكان و سەربازان و پلەدارانی سوپای عیراق، هەیانە!.
جگە لەوە، تەنانەت ئەو گروپە میلیشیایانەش كە رێكنەخراون، وەك كەتائیبی حزبوڵڵای عیراقی و كەتائیبی سەید ئەلشوهەدا و حەرەكەی نوجەبا و لیوای ئەبوفەزڵ ئەلعەباس و.هتد، بەهیچ جۆرێك مومكین نییە كە حكومەتی كازمی بتوانێت هەڵیانبوەشێنێتەوە و چەكیان بكات!.
ئەوان سنووری عیراقیشیان تێپەڕاندووە و یەكەكانیان لەناو خاكی سوریا و یەمەنیشدا هەن، لەوەش زیاتر توانایەكی سەربازیی و دارایی و رێكخراوەیی تایبەت بەخۆیان هەیە و لە كۆماری ئیسلامیی ئێرانیشەوە كۆمەك و پاڵپشتی دەكرێن!.
لەلایەكی ترەوە و بە پێچەوانەی ئەو واقیعە، ئەمریكاییەكان بەشێك لە گروپە چەكدارەكانی عیراقیان وەك گروپی تیرۆریستی ناساندووە، لەكاتێكدا لەعیراق خۆی وەك هێزی نیشتمانی و موجاهید دەبینرێن، تەنانەت لەلایەن حكومەتی بەغداشەوە ستایش دەكرێن!، بەڵگەش ئەوەیە، بەدرێژایی ساڵانی 2014 بۆ 2019 مووچە و بودجەی دەیان هەزاریان خراوەتە سەر دەوڵەت و لەوێوەشەوە پارەدار دەكرێن. تەنها لە بودجەی ساڵی 2019دا، (36) هەزار چەكداری حەشدی شەعبی دامەزرێنراون كە كەمترین مووچەیان (600$)ی ئەمریكاییە، ئەمەش لەكاتێكدایە بەشێك لە چالاكییەكانی زۆرێك لەو چەكدارانە بەئامانجگرتنی هێزەكانی ئەمریكا و بەرژەوەندییەكانی واشنتۆنە لە عیراق و لە سوریاش!، ئەمەش كێشەیەكی یەكجار گەورەیە بۆ حكومەتی كازمی.
ئەم حكومەتە، ئەگەر بیەوێت ئەو گروپە چەكدارانە چەك بكات، رووبەڕووی گوشار و غەزەبی ئێرانییەكان دەبێتەوە، ئەگەر بیشیەوێت ئازاو كاراو دەستكراوە بن لە كاتێكدا كە لە بەهاری ساڵی پارەوە، بەشێكی بەرچاویان، لەلایەن واشنتۆنەوە خراونەتە لیستی تیرۆرەوە، ئەوا دەكەوێتە بەر نەفرەتی ئەمریكا!.
لەلایەكی تریشەوە، ئەو گروپە چەكدارانە، نەك هەر چاوەڕێ ناكرێت كە ئامادەبن چەك رادەستی دەوڵەت بكەن، بەڵكو ئەوان، لەوەش زیاتر، لای خۆیانەوە چاوەڕوانی ئەوەن كە لە دانوستانەكانی مانگی حوزەیرانی داهاتوودا لە نێوان بەغدا و واشنتۆندا، حكومەتی بەغدا، بە تەواوی ئیزنی ئەمریكییەكان بدات و داوای چۆڵكردنی عیراقیان لێ بكات!، ئەمەش لە كرۆكدا، بەشێك نییە لە كارنامەی كازمی!.
هۆكارێكی پشتگیریی ئەمریكییەكان لە دانانی كازمی ئەوەیە كە دوورو نزیك، بنمیچی كاتی بۆ مانەوە و نەمانەوەی هێزە بیانییەكان لەسەر خاكی عیراق دانەناوە. كازمی لە بڕگەی(6)ی ئەولەوییاتی كارنامەی حكومەتەكەیدا، چەند رستەیەكی زۆر دیپلۆماسییانەی بەكارهێناوە، ئەو باس لە پاراستنی سەروەریی و ئاسایشی عیراق دەكات، بەڵام كاتێك دەچێتە سەر بوونی هێزی بیانی لەسەر خاكی عیراق، دەڵێت: «كار بۆ گەڵاڵەكردنی دیدێكی نیشتمانیی هاوبەش دەكەن بۆ دانوستاندن لەبارەی ئایندەی بوونی هێزەكانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە عیراقدا، ئەوەش لەچوارچێوەی پاراستنی ئاسایشی وڵات و بەردەوامبوونی نەهێشتنی پاشماوەكانی تیرۆر و شانەكانیان).
بە مانایەكی روونتر، كازمی، سێ مەرجی پێشوەختی داناوە سەبارەت بە مانەوە و نەمانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لەسەر خاكی عیراق:
یەكەم-گەیشتن بە دیدی نیشتمانیی هاوبەش لەناوخۆدا بۆ دانوستان.
دووەم-بەستنەوەی بابەتەكە بە ئەندازەی بەرقەراربوونی ئاسایش و ئارامی لە وڵات.
سێیەم-ئەندازەی نەهێشتنی تیرۆر و پاشماوە و شانەكانیان.
ئەوەی سەیری واقیعی ئەمنیی ئێستای عیراقیش بكات، تێدەگات كە ئەگەری دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لەعیراق، لەدۆخێكدا كە داعش لەچەندین پارێزگادا چالاك بۆتەوە، ئەگەرێكی لاوازە، جێگیركردنی سیستمی پاتریۆتیش لە هەردوو بنكەی سەربازیی هەریر لە هەولێر و عەینولئەسەد لە ئەنبار، بەڵگەی ئەوەیە كە ئەمریكییەكان نیازیان نییە، بەو زووانە، عیراق چۆڵ بكەن.
لەهەموو دۆخێكدا، هاوكێشەكە بۆ كازمی زۆر سەختە، راگرتنی هاوسەنگیی لەنێوان چاوەڕوانییەكانی واشنتۆن و تاران لە حكومەتی بەغدا، قورسترین پرۆسە و ترسناكترین ئاڵانگاریین، بگرە دەتوانرێت بوترێت كە چارەنووسی خودی كازمی خۆیشی لەم دۆسییەدا، نادیارە!. قەبارەی پەیوەندییەكانی سەرۆك وەزیران لەگەڵ ناوەندەكانی واشنتۆن و تاراندا لە قەبارەی ململانێكانی نێوان ئەم دوو هێزە دەرەكییە لەعیراق و ناوچەكە، بچووكترە.
كازمی، لە شەش مانگی داهاتوودا زیاتر دەكەوێتە ناو بەرداشەكەوە، بەتایبەتی ئەگەر هێزی دۆزینەوەی خاڵی هاوبەشی لەنێوان ئەو دوو وڵاتەدا نەبێت سەبارەت بە مامەڵەكردن لەگەڵ دۆسێی گروپە چەكدارەكان و بوونی هێزی بیانی لەسەر خاكی عیراق.
PM:12:47:12/05/2020
ئه‌م بابه‌ته 2868
جار خوێنراوه‌ته‌وه
هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی